Tildagi ayrim so’zlar shakily jihatdan, ayrimlari ma’no jihatdan, bir xillari esa talaffuzi jihatidan o’xshash bo’ladi

Mashinani mindim – 

---

20 
mashinaga mindim
misolida ikkinchisi – jo‘nalish kelishigining qo‘llanishi, 
e
shakni mindim, otni mindim, mashinani mindim, qayiqni mindim
 
va, shu bilan 
birga,
eshakka mindim, otga mindim, mashinaga mindim, qayiqqa mindim 
deyish 
mumkin bo‘lgan holda, 
poezdni mindim, kemani mindim, paroxodni mindim, 
samolyotni mindim, vertalyotni mindim
 
deyish odat emas. Nega shunday? 
Fikrimizcha, tushum kelishigi ishlatilganda minish vositasini so‘zlovchining o‘zi 
boshqargan, jo‘nalish kelishigi qo‘llanganda esa bu vositani boshqa bir kishi 
boshqargan bo‘lib chiqadi. Binobarin, harakatning bajarilishida bu kabi farqlar 
mavjud ekan, ularni kelishiklar o‘rtasida sinonimiya deb tushunish to‘g‘ri 
bo‘ladimi yoki ikki xil me‘yoriy holat, debmi? Biz ikkinchisining tarafdorimiz.
Tushum va chiqish kelishiklari munosabati ham tahlil talab:
 Nonni yeng – nondan 
eng, nonni oling – nondan oling. Nonni yeng – uning hammasini yeng, nondan 
yeng – bir qismini yeng, nonni oling – turgan bitta nonni oling, nondan oling – 
turgan ko’p nondan bir qismini oling.
Demak, ularning har ikki ko‘rnishini ham 
alohida mazmun ifoda etuvchi me‘yoriy holat sifatida e‘tirof etish mumkin. 
-
ga 
ning 
tomon, sari
ko‘makchilari bilan sinonimik munosabatga kirishishi yozma 
nutq uchun asosiy me‘yor sanaladi:
Xorazm Jaloliddin xayolidek qiziq tush, / 
Ta’birga par bermasa na bir pari na bir qush, / Sodda G u r l a n s a r i bor, 
kelar bir bosiq tovush : /"Ko’ngilni ko’targuvchi saboni ko’rmoq bo’lsang,/ Bor 
Amu b o’ y l a r i g a
,
 borgin do’stginam
(O. Matjon). 
Vaqt o‘tishi bilan bu kabi sinonimik munosabatlar o‘rtasidagi ma‘noviy farqlar 
tobora oydinlasha borayotganini kuzatamiz: 
birlashmaga boshliq 
- biron 
tashkilotning o‘ziga boshliq, 
birlashmada boshliq - 
tashkilot qaramog‘idagi biron-
bir bo‘limga boshliq, 
institutda domla 
- institutdagi fakultetdan birida o‘qituvchilik 
qiladi, 
institutga domla
- ham grammatik, ham uslubiy jihatdan me‘yorning 
buzilishi, shevachilik. Yana qiyoslaymiz: