Til tarixi ma’ruza matni


ADABIY TIL VA UNING SHAKLLARI



Download 1,03 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/72
Sana08.08.2021
Hajmi1,03 Mb.
#141569
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   72
Bog'liq
til tarixi

ADABIY TIL VA UNING SHAKLLARI 
Adabiy  til  deb  leksik  sostavi  barqaror,  fonetik  va  grammatik  qurilishi 
silliqlashgan  umumxalq  tilining  oliy  formasiga  aytiladi.  Adabiy  tilning  yuzaga 
kelishi  shu  tilning  xalq  va  milliy  til  bosqichlari  bilan  bog`likdir.  Ma`lum  bo`ladiki, 
adabiy til xalq yoki maishiy til zaminida yaratiladi. Shuning uchun ham o`zbek adabiy 
tilining  shakllanishini  XIII  asr  oxiri  va  XIV  asr  boshlari  bilan,  eski  turkiy  adabiy 
tilning  (qoraxoniylar  davlati  adabiy  tili)  shakllanishini  XI  –  XIII    asrlar  bilan 
bog`laydilar. 
Adabiy  til  asosiy  e`tibori  bilan  umumxalq  tilidir,  lekin  u  so`z  ustalari 
tomonidan ijodiy boyitilgan va qayta ishlangandir. 
Adabiy  tilning  yozma  va  og`zaki  formalari  bor.  Ma`lumki,  yozuvsiz 
adabiy til bo`lishi mumkin emas. O`zbek adabiy tilining shakllanishi va silliqlanishi 
O`rta Osiyoda yozuvning paydo bo`lishi bilan yozuvdan oldingi xalq og`zaki poetik 
ijodini og`zaki adabiy tilning ko`rinishi deb qarash mumkin. Demak adabiy tilning 


 

og`zaki formasi yozma adabiy tilning vujudga kelishiga zamin yaratgan. Bu esa so`z 
adabiy til yozuvdan oldin yuzaga keldi degan xulosani bermaydi. YOzma adabiy til 
og`zaki adabiy tilning ma`lum normada saqlanib turishi uchun xizmat qiladi, chunki 
adabiy  til  yozuv  bilan  shakllangandagina  o`zining  normalariga  qat’iy  ega  bo`ladi. 
Adabiy  tilning  normalashtirilgan  til  deyilishining  boisi  ham  shundadir.  Adabiy  til 
dialekt  va  jargonlardan  o`zining  normaga  solinganligi  bilan  farq  qiladi.  Adabiy  til 
uslubda,  so`z  qo`llashda,  morfologik  va  sintaktik  modellarga  rioya  qilishda  har  bir 
tilning  o`z  ichki  qonunlari  doirasidan  chiqmaydi.  Og`zaki  adabiy  til  esa,  til 
taraqqiyotining ma`lum davrida bir xil talaffuz normalariga amal qi,lishni talab qiladi. 
Tilning  taraqqiyotiga  bog`liq  ravishda  adabiy  til  normasi  ham  o`zgarib 
boradi.  Masalan,  o`zbek  adabiy  tilida  Alisher  Navoiy  davridan  beri  uning  lug`at 
sostavida va grammatik kurilishida turli o`zgarishlar bo`ldi. 

Download 1,03 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish