«Тикувчилик ишлаб чи=иш» йыналиши быйича ы=ув амалиёти

«Tikuvchilik ishlab chiqarish» tayyorlov yo’nalishi bo’yicha
o’quv amaliyoti qo’llanmasi


I. MODUL RAQAMI: T.17.


II. MAVZU: «Kashta tikish».


III. MAQSAD: «Kashta tikish usullari, gullari, ranglarning mujassamlash-tirishni shakllantirish.


IV. O’QUV SOATLARI: 6 coat (240 daqiqa).


V. MODULNI O’RGANISH JARAYONIDA EGALLANADIGAN AMALIY
KO’NIKMALAR;

• 
  igna oldinlatilgan chok tikish;
  
• 
  qaytma chok tikish;
  
• 
  suv chok tikish;
  
• 
  chilvir, iroqsimon, petlya, popop choklar tikish;
  
• 
  puxtalangan va puxtalangan chala petlya, tugunchalar tikish;
  

VI. MODULNI O’RGANISH DAVOMIDA SHAKLLANADIGAN NAZARIY
BILIMLAR;

• 
  choklarni tikish texnologiyasi;
  
• 
  igna oldinlatilgan chokni tikish usullari;
  
• 
  qaytma chokni tikish turlari;
  
• 
  suv chokni tikish texnologiyasi;
  
• 
  chilvir, iroqsimon, petlya, popop choklarni tikish usullari;
  
• 
  puxtalangan va puxtalangan chala petlya, tugunchalar tikish texnologiyasi;
  

VII. MAVZU DOIRASIDAGI ASOSIY MA’LUMOTLAR:

Kashta tikish sn’atining ko’p asrlik tarixi mavjud. Kashta tikish san’ati avloddan-avlodga o’tib, hozirgi kungacha saqlanib qolgan. Kashta asosan uy-ro’zg’or buyumlarini-sochiqlar, to’r hoshiya, dasturxonlar, bayram va kundalik kiyimlar va boshqalarni bezashda ishlatiladi. Kashtalar zar va kumush ishlarda, zig’ir tolali iplarda, muline iplarda, ipak va oddiy iplarda tikiladi.

Kashta tikishni boshlashdan oldin gazlamani asos va arqoq iplari bo’ylab tekislab, ustiga bezak qo’yiladi va gazlamaga ko’chiriladi. So’ng gazlama keragicha tortiladi. Gazlama chetlarini tekislab olish uchun, gazlamaning chetidagi ipini sug’irib olinadida, uning izi bo’ylab ortiqcha gazlama qirqib tashlanadi. Buyumning bo’yi va eni ham shunday belgilanadi.
Ko’pincha dasturxon yoki salfetkaning bukilgan chetiga chiziq shaklidagi bezak tikiladi. Ana shunday chiziqlar bilan buyum yuzasini kvadratlariga, to’rtburchaklarga bo’lib, ularga kashtaning asosiy bezagini tiksa ham bo’ladi. Kashta gulni gazlamaga tushirishdan oldin, chiziqlar o’rnini belgilab, bittadan ip sug’irib olinadi. Natijada buyumning yuzasi kvadratlarga yoki to’g’ri burchaklarga bo’linadi. Shundan keyin ip sug’irib hosil qilingan chiziqlar orasiga asosiy kashta bezagini joylashtirib, uni gazlama ustiga ko’chiriladi. Kashta tikib bo’lingandan keyin bu izlar ustiga biror chok yuritib tikiladi.
Agar kashta bezagi geometrik, gazlamaning to’qilgan iplari aniq ko’rinib turgan bo’lsa, gazlama ipini sanash yo’li bilan tikish mumkin. Gazlama strukturasiga bog’liq bo’lmagan (vladimircha chok, rangli tekis chok va h.k.larni) tikishda bezakni gazlama ustiga ko’chirish lozim bo’ladi.
Kiyim-kechaklar (bluzka, ko’ylaklar) ga ularni bichishdan oldin yoki ularning bichilgan bo’laklariga kashtani tikib olish eng qulaydir. Bichishdan oldin, tikishda kiyim bo’laklarining konturlari andaza bo’yicha belgilab chiqiladi, keyin bezak ko’chiriladi va tikilaveradi.