Tikuv 1-123 (2013). P65

O‘zlashtirilgan bilimlarni qayta ishlash uchun toðshiriqlar berish
O‘quvchilarga mavzuni to‘liq o‘zlashtirib olgan mavzu ustida
takrorlashlari uchun toðshiriqlar berilishi zarur. Bunda o‘zlari tikuv
mashinasiga iðlarni taqishlari, ignani o‘rnatish, mokini joylashtirish
bo‘yicha vazifalar tanlashlari mumkin. Bu ularga olgan bilimlarini
mustahkamlash uchun imkoniyat yaratib beradi.
Òahlil va sintezlar
Har qaysi o‘quvchi tikuv mashinasi to‘g‘risida olgan bilim va
ma’lumotlarini qay tarzda qabul qilgan bo‘lsa, shu tarzda tahlil
qilinadi, chunki sintez orqali boshqa ilm-fan sohalari bilan bog‘-
liqlik hosil qiladi.
Baholash
Har bir toðshiriq vazifalar berilgandan keyin baholanishi kerak
bo‘ladi. Bunda o‘qituvchi o‘zi uchun maxsus baholash varag‘i
tutib, ðassiv va aktiv berilgan fikrlarni baholab borishi shart,
shundagina o‘qituvchi ham, o‘quvchi ham o‘z maqsadiga erishdimi,
yo‘qmi ma’lum bo‘ladi.
Amaliy mashg‘ulotlar o‘tkazish
Amaliy mashg‘ulotlar atroflicha tayyorgarlik ko‘rib o‘tkazilishi
lozim.
Ba’zi hollarda amaliy mashg‘ulot nazariy darsga ulanib ketishi
mumkin. Amaliy mashg‘ulotlarni o‘tkazishning turli qoidalari mavjud
bo‘lib, biz bevosita va bilvosita olib boriladigan amaliy mashg‘u-
lotlar to‘g‘risida to‘xtalamiz. Bevosita boshqariladigan amaliy mash-
g‘ulotlarda ma’ruzalar, taqdimotlar va namoyishlardan foydalaniladi.

---

244
Bularga sxemalar, ðrosðektlar, videotasvirlar, jihozlarning maketlari
va asl namunalari kiradi. Yaxshi ishlab chiqilgan o‘quv materialini
talabalar diqqat bilan tinglab, kuzatadilar. Agar mashg‘ulotlar savol
va javoblarga asoslangan o‘quv suhbatlari, muammolarni muhokama
qilish doirasida olib borilsa yaxshi samara beradi.
Bilvosita olib boriladigan amaliy mashg‘ulotlar asosan o‘quvchi-
larga yo‘naltirilgan mashg‘ulot bo‘lib, unga tayyorlangan toðshiriqlar
vositasida matnli kitoblarni o‘qish, mustaqil o‘rganish orqali o‘yin-
mashg‘ulot olib borish, biror vaziyatni o‘rganish, talabaning o‘zi
mustaqil o‘rganishiga, bilimlarni o‘zlashtirishga turtki berish kabilar
kiradi. O‘qituvchi kuzatuvchi yoki maslahatchi sifatida qatnashishi kerak.
Jarayonga yo‘naltirilgan mashg‘ulotlarga davra suhbati, guruhiy
munozara olib borish, moderatsiya usullaridan foydalanish tavsiya
etiladi.
Ba’zi hollarda amaliy mashg‘ulotlar o‘tkazish uchun o‘quv
ustaxonalaridan foydalaniladi.
O‘quvchilar birinchi marta ustaxonalar, ish joylari va sharoitlar
bilan tanishtiriladi va bir ðaytning o‘zida atrof-muhitga ta’sir
etmaydigan faoliyat, mehnat xavfsizligi qoidalari, sog‘liqni saqlash
va energiyani tejab ishlatish haqida xabardor qilinadilar.
Mehnat xavfsizligi qoidalariga baxtsiz hodisalar va ishlab chiqa-
rish jarayoniga ta’sir etuvchi holatlarning oldini olish borasidagi
xatti-harakatlar kiradi. Bularga ish o‘rnida shaxsiy xavfsizlik, himoya
vositalari va mexanizmlardan to‘g‘ri foydalanish, yong‘inning oldini
olish choralari, olov o‘chiruvchi moslamalar kiradi.
Ko‘ð hollarda mehnat xavfsizligi qoidalarini tushuntirish ish
bilan bog‘liq ravishda olib boriladi.
O‘quv ustaxonalarida o‘quvchilarga bajariladigan ish bosqichlari,
asbob va mashinalardan foydalanish, sifatni nazorat qilish usullari
kabi turli amaliy ko‘nikmalar o‘rgatiladi.
Amaliy mashg‘ulotlar o‘tkazishda 4 ðog‘onali usul yoki yo‘nal-
tiruvchi matn va loyiha usuli kabi zamonaviy usullarni qo‘llash
tavsiya etaladi.