Tijorat banklari aktivlari va passivlarini boshqarish bu pul mablag’larini jalb qilish va ularni joylashtirishni tartibga solish yo’llari va usullaridir

Nazorat uchun savollar

0. 
   Tijorat banki aktivlarining optimal tarkibini shakllantirish deganda nimani tushunasiz?
   

0. 
   Bank aktivlarining daromadliligi va risk darajalari o’rtasidagi
   

mutanosiblikni ta’minlash deganda nimani tushunasiz?

0. 
   Pul oqimlariga bo’lgan barcha ehtiyojlarni qondirish imkonini beradigan darajadagi likvidlilik qanday saqlanadi?
   

0. 
   Tijorat banki aktivlarining foiz stavkalari va valyuta kurslarining tebranishlariga nisbatan moslashuvchanligi qanday ta’minlanadi?
   

0. 
   Bank passivlarining optimal tarkibini shakllantirish deganda nimani tushunasiz?
   

0. 
   Tijorat banki depozitlarining etarliligi qanday aniqlanadi?
   

0. 
   Bank regulyativ kapitalning etarliligi qanday ta’minlanadi?
   

0. 
   Tijorat banklari aktivlarini boshqarish bilan bog’liq bo’lgan qanday muammolar mavjud?
   

0. 
   Tijorat banklari passivlarini boshqarish bilan bog’liq bo’lgan qanday muammolar mavjud?
   

36
4-BOB. TIJORAT BANKLARI LIKVIDLIGINI TA’MINLASH VA UNI BOSHQARISH

4.1. Tijorat bankining likvidliligini tavsiflovchi ko’rsatkichlar


Tijorat bankining likvidliligi – bu bankning mijozlari va boshqa banklar oldidagi to’lov majburiyatlarini o’z vaqtida va to’liq bajara olish imkoniyatidir.


Bank tizimining likvidliligi – bu mamlakatdagi banklar orqali o’tadigan to’lovlarning uzluksizligini ta’minlash imkoniyatidir.

Tijorat banklarining likvidliligini ta’minlash banklarning mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishdagi rolini oshirish, milliy iqtisodiyotdagi to’lovlarning uzluksizligini ta’minlashning zaruriy sharti ekanligi xalqaro va milliy bank amaliyotida isbotlangan. Xususan, tijorat banklarida balanslashmagan likvidlilik muammosining paydo bo’lishi beriladigan kreditlar miqdorining kamayishiga, banklar orqali o’tadigan to’lovlarning kechikishiga va o’tmay qolishiga sabab bo’lishi amaliyotda o’zining empirik isbotini allaqachon topgan. Shu sababli, mamlakat bank tizimining likvidliligini ta’minlash masalasi har doim tijorat banklari faoliyatini tartibga solish va nazorat qilishning asosiy masalalaridan biri bo’lib qolaveradi.

Ta’kidlash joizki, 2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasida tijorat banklarining kapitallashuv darajasi va depozit bazasini oshirish, ularning moliyaviy barqarorligini va ishonchliligini mustahkamlash makroiqtisodiy barqarorlikni yanada mustahkamlash va yuqori iqtisodiy o’sish sur’atlarini saqlab qolishning zaruriy shartlaridan biri sifatida e’tirof etilgan.

Shuningdek, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 12 sentyabrdagi PQ-3270-sonli ―Respublika bank tizimini yanada rivojlantirish va barqarorligini oshirishga oid chora-tadbirlar to’g’risida‖gi qarorida bank nazoratining xalqaro printsiplari doirasida tijorat banklari kapitalining etarliligi, likvidliligi va barqarorligi bo’yicha talablarni bajarish vazifasi qo’yilgan.