TibbiyotdaNarkotik xossaga EGA bo‘lgan moddalardan meditsinada foydalanish

Narkoz uchun ishlatiladigan noingalyatsion va ingalyatsion kimyoviy preparatlar.

Noingalyatsion narkoz moddalari. Noingalyatsion yoki nafas yo`li orqali yuborilmaydigan, uchmaydigan moddalar bo`lib, ular venaga va to`g`ri ichak orqali yuborishga mo`ljallangandir. Bularni ishlatish ilk bor N. I. Pirogov tomonidan taklif etilgan. Ushbu yuborish yo`llarining bir qator afzalligi bor: moddani yuborish anesteziolog va ayniqsa bemor uchun qulay va oson, xirurgik narkoz qo`zg`alish davrisiz tez boshlanadi. Narkoz moddasi qonga o`tgandan so`ng nafas yo`li orqali chiqarilmagani uchun narkozni yengil chuqurligini boshqarish imkoniyati bo`lmaydi. Shuning uchun ham bu narkoz usulini dozalantirilgan narkoz deyiladi. Narkoz holati esa uncha chuqur bo`lmaydi va uzoq davom etmaydi (20-30 daqiqa). Shu sababdan noingalyatsion narkoz moddalari asosan qisqa muddatli operatsiyalarni bajarish uchun qo`llanadi. Uzoq muddatli operatsiyalarni amalga oshirishda bu noingalyatsion moddalar asosiy (bazis) narkoz sifatida ko`pincha ingalyatsion moddalar (ftorotan, azot (I)-oksid) bilan birga keng miqyosda ishlatiladi. Bunda noingalyatsion modda venaga yuborilib, narkoz boshlangandan keyin esa ingalyatsion modda (azot (I)-oksid, ftorotan) beriladi. Shuni aytish joizki, bu kombinatsiyalangan usul jarrohlik amaliyotida keng ko`lamda ishlatiladi. Chunki bu narkoz turining bir qator afzalliklari bor: xirurgik narkoz qo`zg`alish davrisiz ancha chuqur va uzoq davom etadi. Sarflanadigan ingalyatsion moddaning miqdori kam talab qilinadi va shuning uchun ham asoratlar deyarli kuzatilmaydi. Bundan tashqari, narkoz moddasini nafas yo`li orqali yuborish oldidan ko`pchilik bemorlarda kuzatiladigan turli salbiy holatlar (qo’rqinch, xayajonlanish, tushkunlik va hk) bo`lmaydi.

Noingalyatsion narkoz moddalariga turli kimyoviy tuzilishga ega bo`lgan preparatlar (barbituratlar va hk) kiradi. Ularning ta`sir vaqti qisqa – 15 daqiqa (propanidid, ketamin), o`rtacha – 20 dan 50 daqiqagacha (tiopental-natriy, predion) va uzoq 60 daqiqadan ortiq (natriy oksibutirat) bo`lishi mumkin.