Tibbiyotda axborot texnologiyalari

So‘rovlar bilan tanishuv 
Mana MB jadvallari bilan tanishib chiqdik. Ular MBning eng 
qimmatli obyekti sanaladi. Odatda MB tuzilmasi yaxshi o‗ylangan 
va puxta ishlangan bo‗lsa, foydalanuvchilarning MB jadvallariga 
murojaat qilishlari, to‗g‗rirog‗i, jadvallarni ochishlariga ehtiyoj 
qolmaydi. MBni istifoda etuvchilar bazida jadvallar borligini 
unutsalar ham bo‗ladi. Ular baza ma‘lumotlaridan foydalanishlari 
uchun «so‗rovlar – запросы» deb nomlanuvchi maxsus obyekt 
mavjud. MBni ishlab beruvchi mutaxassis foydalanuvchilarning 
barcha so‗rovlarini oldindan ko‗ra bilgan holda bu obyektni 
avvaldan tayyorlaydi. Tayyor bo‗lgan «so‗rov», «База данных» 
oynasining «Запросы» panelidagi ro‗yxatdan topilib, uning 
belgichasini tanlagan holda Enter klavishasini bosib ochiladi. 
Bunda 
ekranda 
natijaviy 
jadval 
paydo 
bo‗ladi, undan 
foydalanuvchi o‗zi qiziqqan ma‘lumotni topishi mumkun. 
Umuman olganda natijaviy jadval MB asosiy jadvallarining 
hech biriga mos kelmasligi tabiiy. Chunki, natijaviy jadvalning 
maydonlari turli asosiy jadvallarning maydonlaridan, ulardagi 
qaydlar esa foydalanuvchining talabi-so‗rovlari tufayli filtrlangan 
va saralangan qaydlardan iborat bo‗lishi mumkun. Bordiyu, 
foydalanuvchi natijaviy jadvaldan o‗ziga kerakli ma‘lumotlarni 
topa olmasa, u holda yangi so‗rov tayyorlash zarurati paydo 
bo‗ladi, bu ish MBning ishlanishini ta‘minlab turuvchi mutaxassis 
zimmasidagi vazifa hisoblanadi. 
So‗rovlarni dastavval «Конструктор» yordamida tayyorlash 
maqsadga muvofiq. Bu o‗rganish uchun ham qulay usul. «База 
даннийх» oynasida «Запросы» nomli boshqaruv elementi va 
unga mos ravishda maxsus panel bor. Mazkur paneldagi ro‗yxat 
«Создание запроса в режиме конструктора» nomli yozuv va 
unga mos belgicha bilan boshlanadi. Bu belgicha (piktogramma) 
«Запрос 1: запрос на выберку» sarlavhali oynada maxsus 
blankni ekranga chiqaradi. Mazkur blankni odatda, namuna 
bo‗yicha so‗rov blanki deb ham atashadi.

---

U ikki sohaga ajratilgan: yuqori sohada so‗rov yo‗naltirilgan 
jadvalning tuzilmasi aks etadi; quyi soha esa ustunlarga bo‗lingan 
bo‗lib, har bir ustunda tuzilajak natijaviy jadvalning ma‘lum bir 
maydon nomi, u maydon qaysi jadvaldan olinganligi, undagi 
ma‘lumotlarni saralash, ekranga chiqarish belgisi, tanlash sharti, 
shuningdek, «yoki» so‗zi bilan boshlanuvchi satrda boshqa 
amallar aks ettiriladi. 
Namuna bo‗yicha so‗rovni shakllantirish quyidagicha amalga 
oshiriladi. Blankning yuqori qismida kontekstli menyu orqali 
so‗rov murojaat etayotgan jadvallarning sarlavhasi va 
maydonlarning nomlari keltirilgan oynalar ochiladi. So‗ng 
natijaviy jadval tarkibiga kirishi lozim bo‗lgan maydonlarning 
nomlari ustida sichqoncha kursori turgan holda sichqonchaning 
chap tugmasi ketma-ket deyarli uzluksiz ikki marotaba bosiladi. 
Bunda blankning quyi qismidagi ustunlar avtomatik ravishda 
MBBT tomonidan to‗ldirib boriladi. Shu tarzda «so‗rov 
tuzilmasi» shakllantirilgach, uning oynasini yopish oldidan 
so‗rovga nom beradi. Keyinchalik mazkur «so‗rov»ni ishga 
tushirish. «Jadval»larda o‗rganganimizdek tarzda, odatdagidek 
amalga oshiriladi. 
Ko‗rib chiqqanimizdek tartibdagi amallar natijasida eng sodda 
va ayni paytda eng ko‗p qo‗llaniladigan «so‗rov»lar tuziladi, 
ularni «tanlanma bo‗yicha so‗rovlar» deb atashadi chunki, bu 
turdagi 
«so‗rovlar» 
o‗zlarining 
asosidagi 
jadvallarning 
maydonlardan ma‘lumotlarni tanlab olish imkoniyatni beradi.