Tibbiyotda axborot texnologiyalari

3.1.6-rasm. 
 
Bu belgichalarning birinchisiga mos keluvchi oyna bilan –
«jadvallar konstruktori» oynasi bilan yaqindan tanishamiz. 
Mazkur oyna o‗zi bilan jadval tuzilmasini yaratish va tahrir qilish 
uchun mo‗ljallangan muayyan qolipdagi vositani ifoda etadi. 
Uning ikkita gorizontal bo‗lagi bo‗lib, yuqori bo‗lagida «имя 
поля», «тип данных», «описание» nomli uchta ustun va ularga 
ko‗ndalang pastki bo‗lakda alohida tanlangan, ya‘ni chap 
tomondan qora uchburchak marker, o‗ng tomondan esa o‗chib-
yonib turuvchi kursor joylashgan satrda nomi keltirilgan 
maydonning xossalari ro‗yxati aks ettiriladi. 
Har bir maydon uchun belgilanajak «maydon turi» maydon 
nomi yozilgan joyga qo‗shni katakchadagi atayin yashiringan 
boshqaruv elementi orqali yoyiluvchi ro‗yxatdan tanlanadi. 
Aytish joizki, Microsoft Accessda bunday yashiringan boshqaruv 
elementlari ko‗p bo‗lib, ular ma‘lumotlar kiritilishi boshlangunga 
qadar ko‗rinmay turaveradi. 
Maydon uchun ayrim xossalarni tayyorlash majburiy emas. 
Ba‘zi xossalar esa avvaldan o‗rnatilgan bo‗ladi. Ularni ehtiyojga 
ko‗ra o‗zgartirish mumkin.
Jadval tuzayotganda uning tayanch maydonini belgilab olish 
maqsadga muvofiq. Bu keyinchalik jadvallararo aloqani tashkil 
etishda asqotadi. Tayanch maydonini belgilash uchun sichqoncha 

---

kursori maydon nomi ustida turgan holda sichqonchaning o‗ng 
tugmasini bosish hamda paydo bo‗lgan kontekstli menyudan 
Ключевое поле
bandini tanlash kifoya. Tayanch maydonini jadval 
tuzayotgan paytda tayinlash, umuman olganda, shart emas. 
Jadvalda 
birorta 
ham 
maydon 
ma‘lumotlarning 
takrorlanmasligi xususiyatiga ega bo‗lmasa va ayni paytda, 
mazkur jadval MBning boshqa jadvallari bilan bog‗lanishi kerak 
bo‗lib qolsa, u holda tayanch maydon o‗rniga boshlang‗ich 
tayanch sifatida ikki va undan ortiq maydon tanlanishi mumkin. 
Bu amal ham, xuddi avvalgidek, kontekstli menyu orqali 
bajariladi. Bunda bir necha maydonni tanlash Shift klavishini 
bosib turgan holda tanlanilayotgan maydon nomlaridan chapda 
joylashgan kvadrat markerlarni sichqoncha ko‗rsatkichi va chap 
tugmasi yordamida bir marotabadan belgilab chiqish orqali 
amalga oshiradi.
Har safar jadval tuzilmasi ustidagi ishlarni yakunlab, 
Konstruktor oynasini yopmoqchi bo‗lganimizda MBBT jadvalini 
saqlab qo‗yish xususidagi so‗roqni ekranga chiqaradi. MB jadvali 
shu tarzda birinchi bor saqlanayotgan bo‗lsa, dastlabki so‗roq 
oynasida tasdiqlovchi tugma bosilgach, tarkibida «Имя 
Таблицы» nomli maydonchaga ega bo‗lgan «Сохранение» 
sarlavhali yana bir so‗roq oynasi paydo bo‗ladi. Undagi 
maydonchaga jadvalga berilajak nom kiritiladi, keyin ENTER 
klavishi bosiladi.
Hosil bo‗lgan jadval odatdagi usulda, ya‘ni uning belgichasi 
ustiga 
sichqoncha 
kursorini 
olib 
kelib, 
shu 
holatda 
sichqonchaning chap tugmasi ketma-ket ikki marotaba deyarli 
uzluksiz tarzda bosilishi bilanoq ochiladi. Tuzilgan jadvallarning 
belgichalari (piktogrammalari) «База данных» oynasining 
«Таблицы» nomli elementiga mos panellarga ko‗chirishning iloji 
yo‗k (masalan, «Формы» nomli boshqaruv elementiga mos 
panelga). Yangi hosil bo‗lgan jadval qaydlarga ega bo‗lmaydi. 
Dastavval unda faqat jadval tuzilmasini tavsiflovchi ustunlarning 
nomlarigina bo‗ladi. Jadvalni ma‘lumotlar bilan to‗ldirish 
odatdagi tartibda amalga oshiriladi. Bundan matn kursori kerakli 
katakchaga sichqoncha kursori orqali yoki kursorni boshqarish 

---

klavishlari orqali o‗rnatiladi. Navbatdagi qaydni jadvalga kiritish 
undan 
avval 
turgan 
qaydning 
eng 
oxiriga 
katakchasi 
to‗ldirilgandan so‗ng bajariladi. Bunda, albatta, MB jadvali 
maydoniga «обязательное поле» xossasi yuklatilgan bo‗lishi 
kerak.