Tibbiyot tarixi

TIBBIYOT TARIXI

Qadimgi Sharq mamlakatlari tibbiyoti , buyuk namoyondalarining hayoti va ijodi. Qadimgi Misr tibbiyoti.

Tibbiyot ilmi ham dastlab Sharq mamlakatlarida kelib chiqqan. Buni arxeologik qazilmalar vaqtida topilgan ashyoviy dalillar va qadimgi qo'lyozmalar isbotlaydi. Masalan, Afrika va Osiyo qit’alarida olib borilgan qazilmada qadim zamonlarda yashagan odamlar qanday kasalliklar bilan og'riganlar va qanday usullar bilan davolanganliklarini ko‘rsatuvchi juda ko‘p ashyoviy dalillar topilgan. Shu dalillar asosida biz uzoq o‘tmishning ayrim davrlarida tibbiyot qanday darajada rivojlanganligini bilib olishimiz mumkin.

Tibbiyotning xalq tabobatidan mustaqil fan darajasiga koʻtarilishida qadImgi Misr, Bobil tibbiyoti,

Gippokrat va Lmenning muhim oʻrni bor.

Sharq mamlakatlarining ko`p shaxarlaridan karvon yo`llar o`tgan edi .Shuning uchun bu shaxarlarda , yo`lda betob bo`lib qolgan yo`lovchilar uchun dastlab kichik shifoxonalar , keyin esa yirik kasalxonalar bunyod etib berilgan ,Shunday kasalxonalar Qadimgi bag`dod ,Ray, Damashq , Marv, Shosh|toshkent| shaxarlarida ochilgan.Bu davrga xos hodisalardan biri , mamlakatlar o`rtasida tez tez urushlar chiqib turishi va buning natijasida odamlarning bir mamlakatdan ikkinchisiga ko`chib yurishlarida edi. Buning natijasida bir mamlakatda tarqalgan kasallik boshqa mamlakatlarga ham o`tib ketar edi. Bu esa o`z navbatida ommaviy kasalliklarga qarshi chora tadbirlar qilishni taqozo etardi. U vaqtda yuqumli kasalliklarni paydo qiluvchi kichik jonzotlar MIKROBLAR aniq emas edi. Shunga ko`ra kasallik tarqalmaslikining oddiy yo`lini amalga oshira boshladilar. Bu KARANTIN edi. Moxov kasallikiga yo`liqqanlar uchun maxsus joylar moxov qishloqlar ajratib bemorlarni o`sha yoqqa jo`natardilar. Tibbiy maktablarda hakimlar uchun darslar ancha yuqori darajda olib borilgan. Sharq mamlakatlarida hakimlar alohida sohalar bo`yicha ixtisoslashgan edilar. Masalan tabiblar orasida ichki kasalliklarni davolovchilar , jarrohlar kahhollar (ko`z kasalliklari mutaxassislari) teri kasalliklari mutaxassislari , quloq va tomoq lasalliklari mutaxassislari , rishtani chiqarib oluvchilar va qon oluvchilar bo`lgan.

G. Yunonistonda mashhur boʻlgan shifokor

G. Yunonistonda mashhur boʻlgan shifokor

gippokratlar sulolasining oʻn sakkizinchi avlodi. U tibbiyotga oid maʼlumotni otasi Geraklitlan

olgan. G. asarlari Gʻarb va Sharq vrachlari qoʻlida moʻʼtabar qullanma boʻlib keldi. G. ga 75 ga

yaqin asar nisbat beriladi. "Majmuayi Buqrotiya" ("Buqrot toʻplami") nomi bilan mashhur

boʻlgan bu asarlarning aksarisini Gippokrat. vafotidan keyin oʻgʻillari va shogirdlari yozgan.|u kasallikning g`ayritabiiy , ilohiy kelib chiqishini inkor etib, etiologiya masalalarini ishlab chiqdi .Gippokrat inson salomatligiga tasir qiluvchi omillarni ajratib ko`esatdi iqlim turoq holati, odamlarning turmush tarzi , mamlakat qonunlari va boshqalar

U kasallikning rivojlanish bosqichlarini o`rnnatdi , diagnostika masalalarini ishlab chiqdi.GIPPOKRAT SHIFOKORNING xulq atvorining axloqiy me`yorlarini shakillantirgan tibbiy qasamni ishlab chiqdi. Bu qasamning asl nusxasi Misrda mavjud .

Tibbiyot Giokratga ta`limotning aydo bo`lishi uchun qarzdor TEMERAMENT odam. Uning ta`limotiga ko`ra odamning xukq atvori tanada aylanib yurgan 4 ta sharbat qon , o`t , qora safo, va shilimshiq (balg`am, limfa ) nisbatiga bog`liq.

Qadimgi Sharq mamlakatlarining buyuk namoyondalari

XOLERIK

zaxar safro

odamni issiq qiladi

FLEGMATIK

balg`am

odamni sekin xotirjam qiladi

SUYUKLI

qon

odamni harakatchan va quvnoq qiladi.

MELANKHOLIK

qora safro

odamni xafa qiladi va qo`rqitadi

Gippokrat aytgan odamning 4 xil mijozi !!!