Tibbiyot kasbiga kirish

Nazorat savollar 

1. Operatsiyadan keyingi davr to’g’risida tushuncha. 

2. Operatsiyadan keyingi davrda bemor bolalarni 

parvarishlash qoidalari qanday? 

3. Operatsiyadan keyingi davrda bemor bolalarni kuzatish. 

4. Operatsiyadan keyingi yarani parvalishlash qoidalari 

qanday? 

5. Kolostomiyani parvarishlash qoidalari qanday? 

---

555 

 

6. Tsistostomiyani parvarishlash qoidalari qanday? 

 

OPERATSIYADAN KEYINGI DAVRDA BEMORLARNI 

OVQATLANTIRISH CHORA - TADBIRLARI, OVQAT 

TARQATISH VA OVQATLANTIRISH USULLARI 

 

 

Xirurgik  bemorlarni  to’laqonli,  sifatli  ovqatlanishi 

davolanishda  asosiy  rol  o’ynaydi.  Ovqatlanishni  to’laqonli 

bo’lmasligi  jaroxat  bitishini  qiyinlashtiradi  va  shifoxona  ichi 

infeksiyasiga  qarshi  kurash  kiyin  kechishiga  sababchi  bo’ladi. 

Sifatli  va  vitaminga  boy  ovqat  ratsioni  operatsiyadan  keyingi 

paytda  organizmni  infeksiyaga  tolerantligini  va  immunitetini 

oshiradi.  Xirurgik  bemorlarni  to’laqonli,  sifatli  ovqatlantirishni 

turini  tashkil  qilish  xar  bir  shifokorni  burchidir.  Xirurgik  

bemorlarni to’laqonli ovqatlantirish  organizmning energetik va 

plastik  ehtiyojini  oshiradi.  Bunday  ovqatlantirish  kasallik 

paytida organizmni energiya sarfini to’laqonlik bilan to’ldiradi. 

Organizmni  ovqatga  kunlik  talabi  solishtirilsa,  sutka  davomida 

oqsil 13-17%, yog’ 30-35%, uglevodlar 50-55% ni tashkil etadi. 

Kasallikni  turiga  qarab  ovqatlanish  ratsionini  va  ovqatlantirish 

yo’li  tanlaniladi.  Organizimga  2  xil  yo’l  bilan  ovqat  yetkazib 

berish yo’li bor -  tabiiy va sun’iy. Shifokor tabiiy ovqatlanishda 

ovqatlanish  dietasini  va  ovqat  stol  nomerini  belgilaydi. 

Ovqatlantirish  dieta stolini jahonda bir xil N.I.Pevzner bo’yicha 

15ta nomerlari bor. Bu dieta nomerlari xar biri o’z tarkibiga, uni 

pishirish  turiga,  energiya  va  vitaminga  boyligiga  qarab, 

organizmga  singishiga  va  qarshi  kursatmasiga  qarab  beriladi. 

Bir  xil  xirurgik  operatsiyalardan  keyin  va  bir  qancha 

kasalliklarda  tabiiy  yo’l  bilan  ovqatlantirish  ilojisi  bo’lmaydi, 

shu  payt  sun’iy  ovqatlantiriladi:      enteral  (zond  orqali  yoki 

stoma  orqali)  yo’l;  parenteral  yo’l  va  aralash  yo’l  bilan 

ovqatlantirish. 

 

Enteral  (zond  orqali)  ovqatlantirish  –  oshqazon  yoki 

ingichka  ichakga  qo’yilgan  zond  naycha  orqali  ovqatantirish 

---

556 

 

tushuniladi.  Zond    bilan  ovqatlantirishni  xirurgik  kasalliklarda 

ko’rsatma:  bosh  miya  travmasi  bilan  hushidan  ketganda;  og’ir 

intoksikatsiya  paytida;  og’iz  bo’shlig’ida,  hiqildoqda  va 

qizilo’ngachda  to’sqinlik  bo’lganda  (o’smalar  va  chandiqli 

kuyishlar, torayishlar). Organizimda (sepsis, kuyish  kasalligi va 

ko’p  travmalarda)  katabolizm  mexanizmi  oshganda;  hamma  

anoreksiyalarda. 

 

Zond bilan oqatlantirilganda suyuq ovqatlar (sut, bulyonlar, 

soklar),  aralash  yengil  hazm  bo’ladigan  (quritilgan  sut,  shakar, 

kraxmal)  yoki  maydalangan  (go’sht,  baliq,  tvorogdan)  tashkil 

topadi.  Zond  kuyish  imkoni  bo’lmaganda  (qizlo’ngach 

o’smalarida)  oshqozonga  gastrostomiya  qo’yiladi.  Sun’iy 

yasalgan  oshqazon  teshigidan  (gastrostoma)  trubka  orqali 

ovqatlantiriladi. 

Gastrostomadan 

operatsiyaning 

ikkinchi 

kunlaridan  suyuq  ovqat  ko’rinishida  ovqatlantiriladi.  Xar  2-  3 

soat  ichida  100-150  ml  gastrostomaga  trubka  qo’yib  Jane 

shpritsida  yoki  varonka  orqali  yuboriladi.  Ovqatlantirgandan 

so’ng trubkani suvda yuviladi va trubkaga qisqich qo’yiladi. 5-7 

kun o’tgandan so’ng ovqatlar kasha ko’rinishda 400-500 ml 4-5 

martagacha ovqatlantiriladi.   

 

Operatsiyadan 

keyingi 

davrda 

asosan 

organizmdan 

yo’qotilgan  oqsillar,  elektrolitlar  va  metobolizmni  korreksiya 

qilish  yotadi.  Organizm  qabul  qilyotgan  ozuqadan  kaloriyani 

xisoblash  uchun  kam  miqdorda  dekstroza  ishlatiladi,  bemorda 

giperglikemiya  bo’lmasligi  uchun  yog’larni,  triglitsiridlarni  va 

yog’ kislotalarni beriladi. Operatsiya paytida va abdominal og’ir 

operatsiyalarida  OITga  har  xil  yo’l  bilan  ovqatlantiriladi 

(gastrostomiya va entrostomiya).