Tibbiyot kasbiga kirish

o’rnatish, u bilan suhbatda qo’rquv xarakterini va operatsiyadan 

nimaga qo’rqishini  bilish lozim, bemorni tinchlantirish, keyingi 

davo  muolajalariga  munosabatini  o’zgartirishga  harakat  qilish 

lozim.  Ko’pchilik  bemorlar  narkozdan  qo’rqishadi,  umuman 

turmay qolaman, hushimni yo’qotaman, sirlarimni gapiraman va 

h.o. deb o’ylashadi. 

 

Operatsiyadan  keyin  ham  bir  qancha  muammolar  yuzaga 

keladi. Operatsiyadan  keyingi asoratlar  yuzaga  kelgan ba’zi bir 

bemorlarda  har  xil  psixik  buzilishlar  kelib  chiqishi  mumkin. 

Xirurgik  aralashuv  va  majburiy  yotoq  holati  turli  nevrotik  va 

nevrozsimon  buzilishlarni  chaqirishi  mumkin.     Ba’zan 

operatsiyadan 

keyingi 

2-3 

kuni 

bemorlarda 

injiqlik, 

qo’zg’aluvchanlik  paydo  bo’ladi.  Operatsiyadan  keyingi 

asteniyada,  ayniqsa  asoratlar  yuzaga  kelganda  o’tkir  depressiv 

holatlar  yuzaga  kelishi  mumkin.  Qari,  katta  yoshli  kishilarda 

operatsiyadan  keyingi  davrda  o’tib  ketuvchi    galyutsinator  va 

---

545 

 

vahima holatlari rivojlanishi mumkin. Yomon sifatli o’sma bilan 

operatsiya  bo’lgan  bemorlar  bilan  muloqot  qilish  qiyin  bo’ladi. 

Ular  keyingi  hayoti  haqida  qayg’urishadi,  ko’p  savollar 

berishadi. Ular bilan suhbatlashganda juda ehtiyot bo’lish lozim. 

Bemorlarni operatsiya yaxshi chiqqaniga, kelajakda ularga hech 

narsa  xavf  solmayotganini  tushuntirish  lozim.  Ularni  doimo 

mutaxassislar  nazoratida  bo’lishi,  doimiy  profilaktik  davo 

olishlari kasallikni qaytalanishini oldini oladi. Bunaqa bemorlar 

bilan har kuni psixoterapevtik suhbatlar olib borish lozim.  

 

Ota-onalar, asosan ona bolasi kasalini og’ir qabul qilishadi. 

Buni  tushunsa  bo’ladi,  sababi:  og’ir  kasallangan  bemor  onasi 

ma’lum  bir  darajada  psixik  shikastlangan  bo’ladi  va  uning 

reaksiyasi noadekvat bo’lishi mumkin, chunki “onalik instinkti” 

juda  yaxshi  rivojlangan  bo’ladi.  Shu  sababli  ham  tibbiyot 

xodimlari  tomonidan  onalarga  individual  yondashish  lozim. 

Ayniqsa  kasalxonada  og’ir  bemorga  qarab  yotgan  onalarga 

alohida  e’tibor  berish  lozim.  Ayolni  nafaqat  yaxshi  so’z  bilan 

tinchlantirish,  balki  uni  dam  olishi  va  ovqatlanishiga  sharoit 

qilib berish, bolasi “yaxshi qo’llarda” ekanligiga va to’g’ri davo 

olayotganiga  ishontirish  lozim.  Ona  vrach  va  hamshira 

tomonidan  bajarilayotgan  muolajalar  kerakli  va  to’g’riligini 

tushunishi  lozim.  Kerak  bo’lganda  onani  ba’zi  bir  muolajalarni 

qilishga o’rgatish mumkin, masalan ineksiya qilish, ingalyatsiya 

qilish va h.o.   

 

Ko’pchilik  ota-onalar  tibbiyot  xodimiga  ishonch,  yaxshi 

muomala  bilan  yondashishadi,  ularning  og’ir  mehnatlariga 

rahmatlar  aytishadi.  Lekin  ba’zan  “og’ir  f’elli”  ota-onalar  ham 

uchraydiki,  o’zining  qo’polligi,  yomon  hulqi  bilan  tibbiyot 

xodimlarini  bolasiga  alohida  e’tibor  berishlarini  talab qilishadi. 

Bunday  ota-oanalar  bilan  tibbiyot  xodimi  ichki  va  tashqi 

bosiqlik bilan javob qilishalri lozim va bu holat bolaning yomon 

tarbiyasiga yaxshi ta’sir qiladi.   

 

Tibbiyot  xodimlariini  bolani  ko’rish  va  narsa  (ovqat)  olib 

kelish  vaqtida  ota-ona  va  bemor  yaqinlari  bilan  suhbati  katta 

---

546 

 

ahamiyatga  ega.  Ish  ko’pligiga  qaramay  vrach  hamma 

savollarga shoshmasdan javob berishga vaqt topishi lozim. Ota-

ona  bolasini  tashxisini  bilishda,  davo  muolajalarini  to’g’riligini 

aniqlashtirayotganda  ba’zi  bir  qiyinchiliklar  yuzaga  kelishi 

mumkin.  Bunday  holatlarda  hamshira  bemor  yaqinlari  bilan 

suhbatda  o’z  kompetensiyasidan  tashqariga  chiqmasligi  lozim.  

U  kasallik  simptomlari  va  kasallikning  kutilayotgan  natijalari 

to’g’risida  gapirishga  haqli  emas.      Hamshira  kechirim  so’rab 

ma’lumotlardan  to’liq  xabardor  emasligi  aytishi  va  bemor 

yaqinlarini  davolovchi  vrachga  yoki  bo’lim  mudiriga  yuborishi 

lozim. 

 

Ota-onalar so’ziga ko’pam quloq solmaslik lozim, ularning 

noto’g’ri  talablarini  bajarish  kerak  emas,  masalan  ineksiyani 

to’xtatish,  rejim  va  dietani  o’zgartirish  va  h.o.  talablarni  vrach 

asossiz  bajarmasligi  lozim.  Bunday  holat  faqat  bemorga 

yomonlik olib  keladi va tibbiyotning insoniylik prinsiplariga  va 

professionallikka to’g’ri kelmaydi.    Bolalar 

bo’limida 

tibbiyot  xodimlari  ota-onalar  bilan  muloqoti  har  doim 

emotsianal  shaklda,  uzviy  aloqa  holida  va  tez-tez  bo’ladi. 

Tibbiyot  xodimini  bemor  ota-onasi  va  yaqinlari  bilan  to’g’ri 

muloqoti  tibbiyot  xodimi  –  bemor  bola  –  ota-ona  orasidagi 

psixologik teng muvozanatlikni shakllantiradi.