Tibbiyot instituti talabalari uchun

Fosfororganik birikmalar va ulardan zaharlanish.
Ular organizmda 
atsetilxolinni yig’ilishi sababchisi xolinesteraza fermentining keskin pasayishi 
bilan xarakterlanadi. Bu preparatlar ichida eng ko’p tarqalgani xlorofos, tiofos, 
karbofos, butifos, merkaptofos va boshqalardir.
Bu zaharli moddalar bilan zaharlanish belgilari turli tuman bo’lib, umumiy 
darmonsizlik, qusish, qornida og’riq bo’lishi, xansirash, bosh og’rishi va og’ir 
347

---

hollarda tarqalgan titrashi hamda koma holati kuzatiladi. Odatda nafas markazining 
falajlanishidan o’lim sodir bo’ladi. Murdani tashqi ko’zdan kechirishda murda 
dog’larini kuchli ko’zga tashlanishi, murdani qotishi kuchli bo’lishi hamda ko’z 
qorachig’ini kuchli torayishi aniqlaniladi.
Murda kesib ko’rilganda miya shishi va miya moddasida mayda qon 
quyilishlar, mayda o’choqli kataral va kataral-gemorragik pnevmoniya, ichaklar va 
oshqozon shilliq qavatida kataral yallig’lanish, ichki organlarning to’laqonligi 
hamda oshqozonda bo’lgan narsalardan chirigan pichanning hidiga o’xshash 
maxsus hid taralganligi seziladi. Zaharlanishni aniqlashda sud kimyoviy tekshirish 
usuli va murdaning qonida xolinesteraza fermenti aktivligi keskin pasayib ketishini 
aniqlashning ahamiyati kattadir.