Tibbiyot instituti talabalari uchun

110-rasm. Go’ridan ochilgan murdadagi chirish belgilari.
Yumshoq to’qimalar chirigan taqdirda tana skeleti suyaklari to’lig’icha 
tekshiriladi. Sud kimyoviy, rentgenologik va boshqa tekshirishlar o’tkazilishi 
zarur. Odatda bunday tekshiruvlar laboratoriya sharoitida olib boriladi. 
Eksgumatsiyaning asosiy holatlari tergovchi tomonidan suratga olinadi, 
470

---

ammo barcha kerakli suratlar murdani tekshirish jarayonida ekspert tomonidan 
amalga oshiriladi.
Bunday holda tergovchi eksgumatsiya haqida bayon tuzsa, ekspert esa 
go’ridan ochilgan murdani sud tibbiyotida tekshirish xulosasini yozadi.
15.6.6. Murdani qayta tiklash
Odatda noma’lum shaxsning murdasini tanishni engillatish maqsadida 
murda qayta tiklanadi. Ayrim hollarda tanish kishining murdasi tanib 
bo’lmaydigan darajada o’zgarganda dafn va xayralashuv jarayonida shunday 
rasmiy marosim amalga oshiriladi.
Agar yuzida jarohatlanishlar bo’lganda terilari qon va ifloslanishdan 
tozalanib, yorilgan joylari ingichka ip bilan tikiladi. Yo’qolgan mushaklari va 
suyaklari plastilin, taxta yoki boshqa material bilan almashtiriladi.
Terida defekt bo’lsa tananing boshqa qismidagi terilardan olib tikiladi. 
Tikilgan joylar grimlanadi. Ko’zning oldingi kamerasiga glitserin yuboriladi va u 
bilan ko’z olmasi surkaladi. Ko’zi bo’lmaganda ular yasama ko’z bilan 
almashtiriladi. Qovog’ini tagiga paxta tiqish orqali qovog’i ochiladi. Yuziga upa 
surtiladi va lablari pomada bilan bo’yaladi. Boshidagi sochi qoqilib ma’lum 
shaklga keltiriladi va taraladi.
Jarohat tufayli yoki sochi kuyganda yasama sochdan foydalaniladi. Shunday 
yo’l bilan «tiriltirilgan» yuzi chap va o’ng ko’rinishida suratga olinadi.
Boshida yumshoq to’qimalarini tiklashni iloji bo’lmasa hamda kalla 
suyaklari to’liq ochilib qolgan taqdirda boshi M.M.Gerasimov usulida qayta 
tiklanadi.