Tibbiyot instituti talabalari uchun

Burni, og’iz bo’shlig’i va nafas yo’llarida turg’un oqish
mayda 
pufakchali ko’pik (70-rasm).
70-rasm. Og’zi (a) va burun (b) teshiklari atrofida turg’un mayda 
pufakchali ko’pikning bo’lishi (Krushevskiy belgisi).
Nafas yo’llaridagi shilimshiq modda hamda suv va havoning aralashuvidan 
hosil bo’ladi. Bu cho’kish jarayonida aktiv nafas olish harakatlarini ko’rsatuvchi 
eng muhim belgi hisoblanadi. Bu pufakcha barmoq bilan bosilganda yorilmaydi, 
faqatgina butunligicha siljishi mumkin. Alveolalar va bronxlar bo’shlig’ida 
joylashgan pufakchalar alveolalar epiteliyasi yuzasida joylashgan, nafas olishda 
alveolalarni to’g’rilanishini ta’minlovchi aktiv modda – surfaktantlar sababchi 
225
a
b

---

bo’ladi (Zinenko Yu.I., 1970). Og’iz bo’shlig’i va burun atrofidagi ko’pik 42-foiz 
uchrasa, nafas yo’llarida esa 58-foizni tashkil qiladi (Didkovskaya S.P., 1970).
2. 
O’pkaning o’tkir shishishi
cho’kishning o’ziga xos tiriklik belgilaridan 
biri bo’lib, ko’pchilik hollarda kuzatiladi. Bunda o’pka hajmiga keskin 
kattalashgan, ularning orqa yonbosh yuzasida qobirg’alarning bosilish izlari 
kuzatiladi.
O’pkaning o’tkir emfizemasi suvning nafas yo’llariga kirishi, alveolalar va 
bronxlar bo’shlig’idagi havoni nafas olish paytida siqishi tufayli sodir bo’ladi. 
Natijada alveolalar kengayib ularning chegara devorlari uzilib bir-biri bilan 
qo’shiluvchi bo’shliqlar hosil bo’ladi (71-rasm).
Kengaygan alveolalarda havo bilan birgalikda suyuqlik ham bo’ladi. 
Ayniqsa u dengiz suviga cho’kkanda yaqqol ko’zga tashlanadi, chunki dengiz 
suvida tuzlarning kontsentratsiyasi yuqori bo’lganligi uchun tomirlardagi qonni 
suyuq qismini oqib kelishini tezlashtiradi va tezda o’pkaning shishishi rivojlanadi. 
Odatda emfizemaga uchragan va shishgan o’pka to’qimasi bilan birgalikda notekis 
qon bilan to’lishgan va atelektaz o’choqlari ham uchraydi. Bunday holatlar ham 
cho’kishning tiriklik belgilariga kiradi.
3.