Tibbiyot instituti talabalari uchun

Qurolning aniq turi quyidagicha aniqlaniladi:
1. Aniq qurolning turiga xos gilzalarning voqea sodir bo’lgan joyda avtomat 
yoki pistoletdan otilganda har xil tomonda va masofada joylashganligiga qarab 
aniqlaniladi. Qurolning turini bilish maqsadida gilzaning tubiga urilish izining 
o’ziga xos xususiyatlarining bilish ham muhim ahamiyatga egadir.
192

---

2. O’qqa qarab, uning pardasi yuzasida stvol kanali defekti, notekisliklar va 
kesiklarning izlari, qurolning shu turi uchun xarakterli bo’lishi aniqlaniladi. Bu 
izlar mutlaqo shu qurolga mos bo’lishligi muhim kriminalistika usuli yordamida 
aniqlanilishi mumkin. Shunday qilib, jabrlanuvchiga xirurgik yordam ko’rsatishda 
yoki murdani tekshirishda vrach faqatgina o’qni izlabgina qolmasdan, balki unga 
qandaydir jarohatlanish etkazmasligi zarur.
10.6 O’q otar qurollari bilan jarohatlanishning birin-ketin sodir 
bo’lganligini aniqlash
Agar jabrlanuvchi tanasida o’q otar qurollari bilan bir necha jarohatlanish 
topilsa, bunda jarohatlanishlarni birin-ketin sodir bo’lganligini aniqlashga to’g’ri 
keladi. Bunday savollarga javob berishda ko’pincha anchagina qiyinchiliklar 
tugiladi. Birinchi navbatda har bir yara atrofida qon quyilish darajasi holati hisobga 
olinadi. Tabiiyki, birinchi yara atrofida kattagina qon quyilish ko’zga tashlanadi. 
Vaholanki, katta qon tomiri jarohatlanganda keyingi yaralanishda kattagina qon 
quyilish kuzatilishi mumkin. Bunda jarohatlanishning og’irlik darajasi muhim 
o’rin egallaydi. Ko’pincha, o’limga olib keluvchi oxirgi jarohatlanish og’ir jarohat 
hisoblanadi. Bir biriga yaqin joylashgan yaqin masofadan otilgan jarohatlanishlarni 
birin ketinligini aniqlashda qurumning bir birini ustiga qavatma-qavat 
joylashganligi yordamlashadi.
Bu jihatdan yassi suyaklarda hosil bo’ladigan yoriqchalarni o’rganish katta 
ahamiyatga egadir. Agar birinchi jarohatlanishda yassi suyaklarda yoriqchalar 
paydo bo’lgan bo’lsa, bunda ikkinchi jarohatlanishda hosil bo’lgan yoriqchalar 
birinchi jarohatlanishdagi yoriqchalarni kesib o’tmaydi va shu erga etgach 
tugallanadi. O’pkadagi hosil bo’lgan yara kanali o’q otar qurollari bilan birlamchi 
jarohatlanishda teshib o’tuvchi yaralanishda kirish teshigi chiqish teshigiga to’g’ri 
kelmaydi, chunki bunda o’pka gemopnevmotoraks tufayli puchayadi. Ikkinchi 
marta otilganda esa kirish va chiqish teshiklari bir biriga to’g’ri keladi, chunki 
o’pka puchaygan bo’ladi. Birinchi jaroxatlanishda o’k ichak devoriga tekkanligi 
193

---

uchun undagi suyuqliklar gidrodinamik xususiyatga ega bo’lganligidan kattagina 
jarohatlanish kuzatiladi va ichaklar puchayib qoladi. Shuning uchun ham kirish 
teshigi chiqish teshigiga to’g’ri kelmaydi. Ikkinchi marta otilganda esa kirish 
teshigi chiqish teshigiga to’g’ri keladi.