Tibbiyot instituti talabalari uchun

5.
Homiladorlikni to’xtatilishi.
Agar homilador ayolga jarohat 
etkazilsa, bunday hollarda abort chaqirishi yoki muddatidan ilgari tug’ishi tufayli 
homila o’lishi mumkin. Bunday jarohatlanishlar og’ir tan jarohati sifatida 
baholanadi. Maxsus akusher ginekologik tekshiruv natijasida homiladorlikni 
to’xtatilishi organizmning individual xususiyatlari hamda qandaydir kasallik bilan 
bog’liq bo’lmay, balki etkazilgan jarohat bilan sababiy bog’langan bo’ladi. 
Shuning uchun ham ekspertiza akusher-ginekologlar bilan birgalikda o’tkaziladi. 
Bunda homiladorlik muddatining ahamiyati yo’q.
6. Tanasini tanib bo’lmas darajada o’zgarishi.
Buni aniqlash sud 
organlarining kompetentsiyasiga kiradi, chunki bu tushuncha tibbiyotiga aloqador 
bo’lmagan tushunchadir. Bunda sud tibbiyoti eksperti faqat shu tan jarohatining 
xarakteri va og’irlik darajasini odatdagi belgilariga qarab aniqlaydi. Agar qidiruv 
va sud organlari jarohatlanish oqibatini tiklanish darajasini aniqlash, masalan, 
chandiqning so’rilishi to’g’risidagi savolni qo’yganda ekspert shu savolga javob 
berishga majbur. Tiklanadigan jarohat deb, chandiqning o’lchamini kichiklashishi, 
tiklanish jarayonining tabiiy kechishi tufayli chandiq rangining o’zgarishi yoki 
363

---

konservativ davolash natijalariga bog’liq holda kichkinalashuviga aytiladi. 
Xunuklashgan tanani kosmetik operatsiya yordamida yo’qotilishi buerda hisobga 
olinmasligi kerak va bunday jarohatlanishlar tiklanmaydigan jarohatlanish 
hisoblanadi.
O’rtacha og’irlikdagi tan jarohatlari
Bunday jarohatlanish kategoriyasiga hayot uchun xavfsiz, uzoq muddatga 
sog’lig’ini yo’qotilishi yoki ish qobiliyatini anchagina turg’un yo’qotilishi, ya’ni 
1/3 qismidan kam, 10 foizdan 33 foizgacha yo’qotilishi kiradi (O’zbekiston 
Respublikasi Jinoyat kodeksining 105-moddasi).
Jarohatlanishning og’irlik darajasini aniqlash qoidasi bu moddada keltirilgan 
tushunchada oydinlashtiriladi. Sog’lig’ini uzoq muddatga buzilishi deganda 3 
haftadan (21 kundan) ko’p muddat tushuniladi.
Shunday qilib, agar jarohatlanishning tiklanish jarayoni yoki qaysidir organ 
funktsiyasining tiklanishi 3 haftadan ko’proq cho’zilsa, bunday jarohatlanishlarni 
o’rtacha og’irlikdagi tan jarohatlariga kiritish mumkin.
Sog’lig’ini uzoq muddatda buzilishi, vaqtinchalik ish qobiliyatini 
yo’qotilishi va davolashning davomliligini bir-biri bilan aralashtirish yaramaydi. 
Bu muddatlar bir-biriga to’g’ri kelishi mumkin, ammo har doim hamda to’lig’icha 
emasligini ko’rsatish zarur.
Ekspert odatda ishga qobiliyatsizlikning davomliligi (ishga yaroqsizlik 
qog’ozi) va uzoq muddatda davolanish (tibbiyot hujjatlariga asosan) ni hisobga 
oladi, ammo jarohatlanish og’irlik darajasini aniqlashda sog’lig’i uzoq vaqtga 
buzilishi hal qiluvchi rol o’ynaydi, ya’ni to’g’ridan-to’g’ri jarohatlanish oqibatiga 
bog’liq bo’ladi.
O’rtacha og’irlikdagi tan jarohatlariga o’rta va kichik naysimon 
suyaklarning sinishi, katta bo’g’imlarning chiqishi va bo’g’im bog’lamalarining 
uzilishi va boshqalar kiradi.
364

---