Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

Beta-parchalanish

Beta ­ zarracha (elektronli β) – bu energiyasi yuqoruroq boʻl­

gan, zaryadi ­1 ga teng (z = ­1) elektron boʻlib, 0,01 m qalinlikdagi 

toʻsiqdan oʻta oladi. Uning massasi proton massasidan ancha kichik 

boʻlganligi uchun 0 ga teng (m=0) deb qabul qilinadi. Beta ­ zarra­

cha grekcha harf β belgisi bilan ifodalanadi. Beta ­ zarracha (elek­

tron) beqaror yadroda neytron protonga aylanishida hosil boʻladi. 

β ­ parchalanishda yangi hosil boʻlgan elementlarning tartib raqami 

bir birlikka ortib, yadroning massa soni oʻzgarmay qoladi:

 yoki 

Proton yadroda qolganligi uchun, protonlar soni bittaga ortadi, 

neytronlar soni esa bittaga kamayadi. Shunday qilib beta­ parchala­

nish yadro reaksiyasi tenglamasida radioaktiv yadro massa soni va 

yangi izotop massa soni bir biridan farq qilmaydi. Shunga qaramay 

yangi yadro atom raqami bir birlikka ortadi, bu degani yangi ele­

ment yadrosi hosil boʻladi (transmutatsiya). 

---

Tibbiy kimyo / 1  

71