Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

Suvli eritmada ba’zi bir oksidlanish-qaytarilish sistemalarida  

standart potensial qiymatlari (298 K)

Redoks-sistemalar

E

0

,v

Cr

3+

 + e ↔Cr

2+

2H

+ 

+ e ↔ H

2

Cu

2+ 

+ e ↔ Cu

+

Xinon + 2e ↔gidroxinon.

Fe

3+

 + e ↔ Fe

2+

Hg

2+ 

+ e ↔ Hg

+

Te

2+ 

+ e ↔ Te

+

Co

3+ 

+ e ↔ Co

2+

­0,41

­0

+0,167

+0,6994

+0,771

+0,901

+1,211

+1,84

 

 

 

Kimyo va salomatlik 

 

Oksidlanish-qaytarilish potensiallarining  

tibbiyotdagi  ahamiyati

Oksidlanish­qaytarilish  hodisalari  biokimyoviy  jarayonlar 

yoʻnalishini belgilab beruvchi omillardan biridir.Tirik organizmlar­

da oziqa moddalardan olingan kimyoviy energiya elektr energiyaga 

---

Tibbiy kimyo / 1  

397

va soʻngra mexanik va issiqliqlik energiyalariga aylanadi. Bu ho­

disalar asosida turli xil oksidlanish­qaytarilish reaksiyalari yotadi. 

Tirik organizmlarda asosiy elektronlar donori vazifasini vodorod 

atomi oʻtaydi, akseptori esa – bu kislorod atomlaridir. Ammo tirik 

organizmda  vodorod  bilan  kislorodning  toʻgʻridan­toʻgʻri  biriki­

shi yuz bermaydi. Organizmdagi murakkab hodisalar elektronlar 

va protonlar tashuvchisi vazifasini oʻtovchi redokssistemalar orqali 

amalga oshadi. 

Organizmning  tarkibidagi  oksidlanish­qaytarilish  sistemalari: 

sitoxromalar, gem­gematin, sistin­sistein, vodorod peroksid – suv, 

glutation sistemasi, qahrabo va fumar kislotalar va boshqalar. Siste­

maning redoks­potensiali shu sistemani boshqa sistemaga elektron 

berishi yoki qabul qilishi xossasini baholovchi kattalikdir.  Masalan: 

biologik  oksidlanish  jarayoni  oksidlanish­qaytarilish  reaksiyalari­

ning zanjiridir. Bu jarayon oksidlanayotgan substratdan kislorodga 

elektron va proton tashuvchi ma’lum fermentlar bilan boshqariladi. 

Bu zanjirning har bir bosqichiga aniq redoks potensialga ega boʻl­

gan redoks sistema toʻgʻri keladi. Misol uchun: