Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

10.3. Kompleks birikma eritmalaridagi muvozanat

Suvli eritmalarda kompleks birikmalar dissotsilanadi. Birlam­

chi dissotsimatsiya kuchli elektrolitlar dissotsiatsiyasi koʻrinishida 

boradi:

Ichki  koordinatsion  sferaning  dissotsiatsiyasi  kompleks  ion, 

markaziy atom va ligandlar orasidagi muvozanat bilan tavsiflanadi, 

bu (muvozanat) massalar ta’siri qonuniga boʻysinadi va kompleks 

ionning beqarorlik konstantasi deb nom olgan muvozanat konstan­

tasi bilan tavsiflanadi:

Beqarorlik  konstantasi  kompleksning  barqarorlik  oʻlchovi  

boʻlib xizmat qiladi. Kompleks qancha barqaror  boʻlsa, beqarorlik 

konstantasi  qiymati  shunchalik  kichik    boʻladi.  Komplekslarning 

barqarorligini baholash uchun koʻpincha K beqarorlikka teskari qi­

---

Tibbiy kimyo / 1  

249

ymatga ega  boʻlgan barqarorlik konstantasidan foydalaniladi. Bu 

kattalik B yoki K barq bilan belgilanadi:

Beqarorlik konstantasining logarifmi butun sonni ifodalaydi va 

bir qator birikmalarning barqarorligini solishtirish uchun juda qu­

laydir. 

K  beqarorlik  qiymatidan  foydalangan  holda  kompleks  birik­

malarning hosil  boʻlishi va parchalanishi bilan boradigan reaksiya­

lar yoʻnalishini avvaldan aytib berish mumkin.