Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

zarracha 5) deyteriy

A) 1, 2, 3, 4     B) 1, 2, 3     C) 2,3, 5     D) 1, 2, 4

---

1-kurs talabalari uchun darslik

66

3

YADRO KIMYOSI

Zamonaviy tashxis qoʻyish moslamalarining jadallik bilan rivojla­

nishi asab sistemasi, miya, onkologiya, yurak­qon­tomir sistemasi ka­

salliklarini aniqlash va ularni kechish jarayonini kuzatib borishga keng 

imkoniyatlarni yaratib bermoqda. Ba’zi yurak kasalliklarining tashqi 

belgilari yaqqol koʻrinavermaydi. Ularni yaqin oʻtmishda yurak urish 

tezligi,  ritmi  va  boshqa  aniq  boʻlmagan  belgilar,  elektrkardiogram­

ma,  rentgenogrammaga  tushirilgan  yurak  konfiguratsiyasi  boyicha 

aniqlashar  edi.    Ayniqsa  yurak­

ning  tugʻma  porokini  aniqlash­

da koʻr­koʻrona ishlanib va faqat 

ochiq yoʻl bilan bajarilgan operat­

siyalar oxirgi natijalarni berar edi. 

Yadro tibbiyotining rivojlanishi 

bilan  tashhis  qoʻyish  zamonaviy 

tus olib, yurak kasalliklarini 

aniqlash va davolash yoʻllari bu kasalliklarni aniq tashxisi qoʻyilishi­

ga, davolashda jarrohlik operatsiyalarga ehtiyojni minimal darajaga 

tushirishga imkoniyat yaratib berdi. Bu yoʻnalishda pozitron­emission 

tomografiya  ayniqsa  aniq  ma’lumotlarni  beradi.  Pozitron­emission 

tomografiya (PET) – yadro tibbiyotining bir usuli boʻlib, kuzatuvdan 

oldin  organizmga,  oʻzidan  pozitron  (musbat  zaryadlangan  zarracha­

lar)  ajratuvchi  maxsus  tayyorlangan  radioaktiv  moddalar  kiritiladi. 

Ular, odatda, oʻz ichida kam yashovchi radionuklidlarni tutadi va ich­

ki a’zolar hujayralari ularni yutub olib, keyin esa oʻzidan nur chiqarib 

---

Tibbiy kimyo / 1  

67

turadi. Pozitron­emission tomograf esa bu nurni yozib oladi.  Shu yoʻl 

bilan  istalgan  a’zo  va  uning  funksiyasini  oʻrganish  mumkin. Avva­

lambor radioizotopni shunday tanlash kerakki, unung aksariyat qismi 

shu a’zoda toʻplanishi zarur. Patologik oʻchogʻ haqida aniq anatomik 

ma’lumot olish maqsadida pozitron­emission tomografiyani kompyut­

er tomograf (KT) bilan birgalikda ishlatish qoʻsh natija beradi – KT 

yordamida tekshirilayotgan a’zoning tuzilishi olinsa,  PET ni ishlatib 

a’zoning funksiyasi oʻrganiladi. Natijada koʻrilayotgan a’zoning tuzi­

lishidagi oʻzgarishlar bilan birgalikda toʻqimalarda kechayotgan me­

tabolik jarayonlar biokimyoviy darajada oʻrganiladi.