Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

10. Asab va mushak tо‘qimalarida hosil bо‘ladigan biopo-

tensial  turini  о‘lchashga  asoslangan  elektrokimyoviy  tashxis 

usulining nomi:

A) Elektrkardiografiya; 

B) Elektrensifalografiya; 

D) Elektromiografiya;

E) Elektrretinografiya.

---

Tibbiy kimyo / 1  

407

18

SIRT hODISALARI.  

аdSORBSiyA. 

XROMATOGRAfIYA

8 yoshli bola tuni bilan ichi ketib isit­

malab,  koʻngli  aynib,  holsizlanib  chiqdi. 

Ertalab uning onasi zudlik bilan bolani tu­

man poliklinikasi shifokoriga olib bordi. 

Shifokor ularning shikoyatini eshitib, un­

dan kecha nima iste’mol qilganini soʻradi. 

Bola kecha doʻstining tugʻilgan kuniga borganini va u yerda nima­

lar yeganini aytdi. Shifokor yigʻilgan ma’lumotlarga koʻra  bemorga 

“ovqatdan zaharlanish” deb tashxis qoʻydi. Shunda shifokor bolada­

gi kuzatilayotgan belgilarni, uning vaznini hisobga olib, unga 3 ta 

faollangan koʻmir tabletkasidan, laktofiltrumning 1ta tabletkadan 2 

mahal ovqatdan oldin ichishi kerakligini tayinladi. 

Ikki va undan ortiq fazadan iborat boʻlgan geterogen sistema­

larda sirtlar chegarasi yaqinida kuzatiladigan hodisalar katta ahami­

yatga ega. Sirt yuzada joylashgan zarrachalar fazaning ichki hajm­

laridagi  zarrachalardan  oʻzining  oriyentatsiyasi,  energetik  holati 

hamda zichligi, qovushqoqligi va boshqa xossalari bilan farqlanadi. 

Gazsimon yoki suyuq moddalarning qattiq yoki suyuq agregat ho­

latdagi moddalar tomonidan yutilishi turli mexanizm asosida bora­

di. Bu jarayonlar sorbsiya deb ataladi.

Sorbsiya jarayoni xususiyatiga qarab 4 turga boʻlinadi: adsorb­

siya, absorbsiya, xemosorbsiya va kapillar kondensatsiya. 

---

1-kurs talabalari uchun darslik

408

  Suyuq yoki qattiq modda sirtida boshqa modda molekulalari, 

atomlari yoki ionlarining yigʻilishi sorbsiya (adsorbsiya )deyiladi. 

Oʻz  sirtiga  yutuvchi  modda  sorbent (adsorbent), yutilgan modda 

esa sorbat (adsorbtiv) deyiladi. Sorbsiyaga teskari jarayon sorbent 

sirtida yutilgan modda molekulalari (atomlari yoki ionlarining) 

boshlangʻich xossasini saqlagan holda ajralib chiqish hodisasi de-

sorbsiya deyiladi. Gazsimon moddaning qattiq yoki suyuq agregat 

holatidagi biron moddaning butun hajmi boʻylab yutilishi absorb-

siya deb ataladi. 18.1­rasmda adsorbsiya va absorbsiya jarayonlari 

koʻrsatilgan.