Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

Monomolekular reaksiya. Bunday reaksiyalarda kimyoviy oʻz­

garishda bitta moddaning bitta molekulasi ishtirok etadi. Umumiy 

koʻrinishda bu reaksiya:

A → B + C + D boʻladi.

Monomolekular  reaksiyalarga  koʻpchilik  parchalanish  reaksi­

yalari misol boʻladi:

N

2

O

5

 → NO

2

 + NO + O

2

CaCO

3

 → CaO + CO

2

Atom yadrolarini radioaktiv parchalanishi va molekula ichidagi 

roʻy beradigan oʻzgarishlari bilan boradigan reaksiyalar – monomo­

lekulardir.

---

1-kurs talabalari uchun darslik

362

 Bimolekular reaksiya. Bu reaksiyalarda bir vaqtning oʻzida ik­

kita molekula oʻzaro ta’sirlanadi, boshqacha aytganda reaksiya so­

dir boʻlishi uchun reaksiyaga kirishuvchi moddaning ikkita moleku­

lasi toʻqnashuvi roʻy beradi. Umumiy holda:

2A → B + C 

 2KClO

3

 → 2KCl + 3O

2

2H

2

O

2

 → 2H

2

O + O

2

Uch molekular reaksiyalar koʻp emas, chunki, bir vaqtning oʻzi­

da uchta molekula birdaniga uchrashish imkoniyati kam. Shuning 

uchun ham bu reaksiyalar juda sekin oʻtadi (tezliklari past). Bular­

ning safiga quyidagi reaksiyalar kirishi mumkin:

2NO+O

2

→2NO

2

2NO+Cl

2

 →2NOCl

2NO+H

2

→N

2

O+H

2

O

Bundan yuqori molekularli reaksiyalar mavjud emas.