Тиббий биология ва генетика Тиббиёт олийгохи талабалари учун дарслик

Вольфарт пашшаси (Wohlfahrtiamagnifica). Вольфарт пашшасининг тиббиётдаги аҳамияти шундан иборатки, унинг личинкалари облигат паразитлар ҳисобланади. Вольфрат пашшаси мамлакатимизнинг ўрта ва жанубий қисмида учрайди. Вояга етган пашша қирларда, далаларда гуллар шираси билан озуқланиб яшайди, лекин личинкалари ривожланиш вақтида бўлажак ёш авлоднинг ривожланиши учун зарур бўлган хўжайинларини ахтара бошлайди. Оталанган урғочилари тухум эмас, балки 1мм катталикда тирик личинкалар туғади

Расм а- Вольфарт пашшаси б-вольфарт пашшасини одам кўзидаги личинкаси

(расм) Бир қўйишда личинкалар сони 120-160 тага боради. Личинкаларни ҳайвонларнинг терисига, кўзига, бурин ва қулоқларига қўяди. Личинкалар трик тўқималар билан озуқланиб, уларда йўллар очади ва тўқималарни суяккача еб боради. Личикаларнинг бутун танаси майда қаттиқ, орқага қайрилган тукчалар билан қопланган бўлиб, бош қисмида илмоқчалари жойлашган. Нафас олиш тешикчалари танасининг олдинги ва орқа қисмида жойлашган.Личинкатарнинг ўсиши ва ривожланиши ҳўжайиннинг тириктўқима-лари ҳисобига боради. Бунда улар 3 - 4 кун ичида личинка даврини бошидан кечиради. Ғумбакка айланишдан олдин личинкалар ерга тушади ва тупроқда ғумбакка айланади. Бутун тараққаёт даври 11 - 23 кун давом этади. Личинкалар тарқатган касаллик миаз деб аталади. Миаз оғир касаллик бўлиб,вақтида олди олинмаса беморнинг ўлимига сабаб бўлади.

Вольфарт пашаси имого даврида уй пашасидан каттароқ бўлиб, узунлиги 9-13 мм гача боради. Кўкрагининг юқори томонида узинасига кетган учта қорамтир йўл-йўл чизиқ жойлашган. Тухимсимон қорнида айрим-айрим жойлашган қора ялтироқ белгилар бўлиб, бу ўрта чизиқ ва юмалоқ ён доғлардан иборот. Бошида иккита йирик мураккаб кўзи ва уч бўғимли мўйловчаси,кўкрагида бир жуфт қаноти ҳамда жизиллагичи бор.


СЎНАЛАР
Сўналарнинг бир неча тури одамда яшаши мумкин. Ошқозон, тери ва бўшлиқ суналар шулар жумласига киради. Ошқозон сўналаридан энг кўп тарқалгани отда паразитлик қиладиган ошқозон сўнаси ҳисобланади Castrophilusintestinalis (расм,) — Вояга етган пашшада оғиз аппарати ривожланмаган бўлади, чунки улар озиқланмайди. Урғочи сўна тухумларини отларнинг жунларига қўяди. Тухумдан чиққан личинка терининг эпидермис қаватига кириб, ичида йўллар ҳосил қилади. Личинкалар яшаган жойлар қаттиқ қичийди, отлар қашланганда личинкаларни ютиб юборииш мумкин. Личинкаларнинг кейинги ривожланиши ошқо-зонда давом этади. Вояга етган личинкалар отларнинг ахлати билан ташқарига чиқади. Тупроқда личинкалар ғумбакка айланади. Ошқозон сўнасининг личинкаси чақирган миаз касаллиги шу отларга қараб турадиган одамда учраши ҳам мумкин. Бу ҳолда паразитлар кўпинча одам терисида яшайди, ошқозонга эса камдан-кам ҳолларда тушиши мумкин.