|
Kasallikning oldini olish pedikullozni yo‘q o tish d an iborat. Shaxsiy gigiyena qoidalariga rioya qilish zarur.
9.Бургаларни морфологик тузилиши ва ривожланиши.
U lar bir kunda kam ida bir m arta q o n so ‘radi. P arazitlar ichagiga siqqanidan ortiq q o n so ‘rgani u ch u n , yaxshi hazm boMmagan ozuqa (q o n ) hasharotning anal teshigidan chiqib turadi. B urgalar asosan
(95% ) sutem izuvchilarda, ayniqsa kem iruvchilarda parazitlik qiladi, bu lar m uayyan turdagi xo'jayin bilan ju d a m ahkam bogN anm ay, bir turdagi hay v o n d an ikkinchi tu rd ag i hayvonga va o d am g a o ‘tishi
m um kin. B unday gem atofag hayvonlarga polifaglar deyiladi. T abiatda shunday burgalar borki, h atto v aq tin ch a b o ‘lsa ham ilonlarda, b a ’zi burgalar esa h asharotlarning lichinkalarida parazitlik qiladi. M ushuklarda
m ushuk burgasi, itlarda it burgasi boMadi, lekin ular odam largaham hujum qilishi m um kin.
10.Бургалардаги жинсий деморфизм.
Burgalar jinsiy dim orfizm ga ega: erkaklari bir oz kichikroq boMadi, q o rin boM imining oxirgi qism i yuqoriga qayrilgan boMib, shu joyda m urakkab kopulativ apparat joylashgan. U rglochilarining jinsiy apparati
kolbasasim on, xitinli rezervuar urug‘ qabul qiluvchi pufakcha ko ‘rinishida tuzilgandir. U rg‘ochi burga um ri b o ‘yi 4 0 0 -5 0 0 gacha tuxum q o ‘yib, b ir q o ‘yishda tu x u m lar soni 6 - 1 0 tad an ortm aydi.
11.Полифаглар нима
Tirik organizmning xilma-xil o’simlik va hayvonlar bilan oziqlanishi
12.Бургалар қандай касалликларни қўзғатувчиларини тарқатади.
Burgalar o ‘lat (chum a) va tularem iya q o lzg‘atuvchilarini tarqatadi.
13.Ўлат касаллигининг юқиш йўллари
. ch aq q an joylam i qashlaganda, tim alg an teri orqali , mexanik yo’l orqali
14.Қандаланинг оғиз аппарати.
Sanchiq so’ruvchi og’iz apparati bo’g’imli xartumcha ko’rinishida
15.Қандалалар қандай озиқланади?
Sanchiq so’ruvchi og’iz apparati orqali
16.Қандалалар тухумини қаерга қўяди?
Bedaning o’sish konusiga hamda g’o’zaning barg bandiga va poyaning o’sish konusiga
17.Қандалар қандай касалликлар қўзғатувчиларини юқтиради?
Ушбу тур картошка туганагининг вертициллёз дуксимон вирус касаллиги ташувчиси хисобланади, у картошка баргларининг ола-чипор булиши, беданинг вирусли касалликлари, ғўза гомози, ловия бактериози, тамаки мозаика касалликларини таркатади
18.Қандалани йўқотиш учун чора ва тадбирлар.
қандалаларнинг қишлаш зичлиги ва қишлаб чиққан хашоратлар сонини аниқлаш мақсадида дала қандалалари хуш кўрган бир йиллик ўсимликлар: шувоқ, шовул, ялпиз каби бегона ўтлар кузги ва эрта бахорги хисобга олиш ишларини ташкил этиш;
– беда қандаласининг зичлигини кузда, хосил йиғилгандан сўнг ва эрта бахорда бегона ўтларда, беда анғизида личинкалар чиққунга қадар қишловчи тухумлар миқдорини аниқлаш;
– беда қандаласининг қишлаётган тухумларини камайтириш мақсадида беданинг кузги (охирги) ўримини имкон қадар тагроғидан (5-6 см қолдириб) ўриш;
– уруғликка мулжалланган бедапояларни кузда чимқирқарсиз плуг билан 25-30 см чукурликда кузда хайдаш;
– шувоқ, ялпиз, сув қалампирига дала қандаласи сентябр-октябрда кўчиб ўтиши ва у ерда охирги авлоди ривожланиши ва қишлашга кетишини инобатга олиб бундай бегона ўтларни кузда ўриб ташлаш;
– бахорда, апрелнинг 2-ярмида бегона ўтлар (сурепка, жағ-жағ, отқулоқ)ни йуқотиш, бу давр дала қандалалари хуш курган бегона ўтларга ялпи тухум қуйиш муддатларига тўғри келади ва зараркунанда кўпайиши олди олинади;
– беда қандаласи қишлаган қандала тухумлари ва улардан чиққан личинкаларини ўз вақтида йўқотиш учун бахорда бедапояларни бароналаш;
– бегона ўтлар (жаг-жаг, сурепка, шура, шовул) ни ғўза экини орасидан мунтазам равишда йуқотиб бориш, айниқса ғўза шоналаш даврида бу тадбир ўта мухимдир, чунки бу даврда дала қандаласининг тухум қўйиши қисман юқорида кўрсатилган бегона ўтларда кузатилади;
– уруғлик беда шоналаш даврида ҳимоя чора тадбирларини ўтказиш;
– ғўзани муддатидан олдин айниқса биринчи суғоришда хамда тупроқнинг ўта намланишига йул куймаслик зарур чунки бу хол дала қандаласининг ғўза экинига ўтишининг асосий сабабларидан бири хисобланади;
– минерал уғитлар билан озиқлантириш, айниқса фосфор-калийли уғитлар, ғўза ва бедани сўқир қандалалар билан шикастланиш даражасини бирмунча камайтиради;
– беда ўримида даланинг 8-10 м кенгликдаги чекка майдончаларини қолдириш ва шу ерда тўпланган қандалаларни, заруриятга қараб қириб йўқотиш мақсадида кимёвий ҳимоя воситаларидан фойдаланиш.
19.Суваракларнинг морфологик тузилиши.
4—95 mm. Oldingi koʻkrak boʻgʻimi boshini qisman yopib turadi. Moʻylovlari uzun, qilsimon, koʻp boʻgʻimli. Ogʻiz organlari kemiruvchi. Qanotlari pardasimon, oldingi qanotlari nisbatan qalin. Bir qancha turlarining qanoti rivojlanmagan yoki boʻlmaydi. Oyoklari yuguruvchi. Erkaklari qorin boʻshligʻida hid bezlari boʻladi. Chala oʻzgarish orqali rivojlanadi. Oʻsimlik qoldiqlari orasida, toshlar ostida, yerdagi yoriqlarda yashaydi. Tuxumlarini maxsus kapsula — ootekaga qoʻyadi, 3—4 oydan 3— 4 yilgacha rivojlanadi. Hamma narsani yeyaveradi. Qora suvarak va sariq suvarak sinantrop boʻlib, Yer yuzining hamma joyida xonadonlarda yashaydi. S uyda oziq zaxiralari, xona oʻsimliklari, kitoblarga va teridan tikilgan kiyimlarga ziyon keltirishi, ichburugʻ bakteriyalarini va gelmintlar tuxumlarini tarqatishi mumkin. Oʻzbekistonda S.ning 30 ga yaqin turi, jumladan, xonadonlarda 2 turi (sariq suvarak va qora suvarak) tarqalgan..
20.Суваракнинг озиқланиши.
Ogʻiz organlari kemiruvchi. O’simlik barglari hamda poyalari bilan oziqlanadi
Do'stlaringiz bilan baham: |
