Тиббиёт олий таълимгохи талабалари учун дарслик


Сийдик чикариш каналининг бошка аномалиялари



Download 3,53 Mb.
bet61/264
Sana20.03.2022
Hajmi3,53 Mb.
#502155
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   264
Bog'liq
урология дарслик 2

Сийдик чикариш каналининг бошка аномалиялари.
Сийдик чикариш каналининг кушалок булиши – жуда кам учрайдиган аномалиядир. Кушалок уретра олатнинг (диффалия) кушалок булганда ёки булмаган вактда хам учраши мумкин.
Кушалок уретра тулик ва туликсиз булиб учраши мумкин. Тула кушалок булганда кушимча сийдик чикариш канали ковукнинг буйнидан бошланиб, олатнинг бошида ёки олат танасида очилади. Туликсиз кушалок булганда кушимчаси асосий уретрадан бошланиб, олатнинг бошида очилиб, унинг вентрал ёки дорсал юзасида берк булиб тугайди. Хар хил шаклдаги кушалок булганлардан, парауретраль йуллари энг куп учраб, улар тор ва берк булиб, олатнинг бош сохасида алохида тешик оркали очилади.
Кушимча уретра ва парауретраль йулларда факат яллигланиш ва сийиш кийинчилик билан булганда уларнинг клиник ахамияти ошади.
Уларнинг давоси тарашлаб кесиб ташлашдан иборатдир.
Сийдик чикариш каналининг тугма дивертикуласи – жуда кам учрайдиган табиий куринишдан узгача булиб, уретранинг орка деворидан буртиб чиккан халтачага ухшайди. Уретранинг осилиб турган булимидан усимтага ухшаш нарса аникланиб, сияётган вактда у катталашади. Уни босганда уретрадан лойкаланган сийдик ёки йиринг чикади.
Сийдик каналининг орка булимидаги дивертикула тугри ичак оркали аникланиб, у худди хамирга ухшаган усимта булиб, босганда бу нарса бушаб колади. Дивертикуланинг булиши кийинчилик ва огрик билан сийишга, сийдик йулларини инфекция билан зарарланишига олиб келади.
Дивертикулани буйни тор булса, унинг бушлигида тошлар пайдо булиши мумкин.
Уретрография ва уретроскопия оркали ташхис тасдикланади.
Давоси- дивертикула операция оркали олиб ташланади.
Гипоспадия - сийдик чикариш канали орка деворининг дисталь кисмининг булмаслиги. Бунда сийдик чикариш каналининг ташки тешиги, одатдагидан проксималрок очилади: бошида ёки олат танасининг орка юзасида, мояк халтаси сохасида ёки ораликда. Шунга мувофик гипоспадиянинг турт шакли (даражаси) булади: бошида, танасида, мояк халта сохасида ёки оарликда (57-расм).
57-расм. Гипоспадиянинг шакллари.
А-бошида; Б-танасида (пенальная); В-мояк халтасида, Г-ораликда.
Уретра ташки тешигининг дистопиясидан ташкари, гипоспадия яна уретра ва каверноз таналарининг узунлиги бир-бирига тугри келмаслиги билан ифодаланади. Калта булган уретра орка томонига олатни кингир булиб колишига сабаб булади. Сийдик чикариш каналининг ташки тешиги жуда кам холларда уз жойида булиб, уретранинг катта булиши сабабли олат деформацияси булиб у илмокка ухшаб колади-хорда шаклидаги гипоспадиялар (унинг бошка номлари: елканга ухшаш гипоспадиялар, «гипоспадиясиз гипоспадиялар», тугма калта булган уретра).
Касалликнинг аломатлари. Бош гипоспадияси – энг енгил шакли булиб, у хамма гипоспадияларнинг 70% ни ташкил килиб, сийдик чикариш каналининг тешиги гултож жуягига силжиган булади. Одатдаги уретра ташки тешигининг урнида, унча катта булмаган чукурча булиб, тешиги эса олатнинг юганчасида жойлашган булади. Вентраль юзасида кертмак йук булиб, дорсалида эса очик булган олат бошининг устида этакка ухшаб осилиб туради. Боши бироз кийшайган булади. Баъзи болаларда эктопия уретранинг тешиги торайган булиб, ёки сийишни кийинлаштириб, бутунлай уни ёпиб турадиган юпка парда хам булади.
Танасида булган гипоспадияда олит ривожланмай ва олатнинг бошида эктопия булган уретранинг тешигига караб кетаётган фиброз тортилмалар (хордалар) хисобига олат оркага караб кийшайиб туради. Ёшнинг утиши билан олатнинг кийшайиши купайиб, эрекция пайтида огрик пайдо булади. Катта ёшдагиларнинг гипоспадиясида олатнинг жуда куп кийшайганлиги сабабли купинча жинсий алока килаолмаслиги ва уретранинг эктопияси туфайли маний кинга тушмайди.
Мояк халтачасининг гипоспадиясида олат яна хам ривожланмай ва олатнинг кийшайиши якколрок куринади. Кийшайган олат илмоксимон шаклида булиб, мояк халтачасига тортилган ва булинган булиб, катта жинсий лабларни эслатади. Олат бошининг орка юзасидан эктопия булган сийдик чикариш каналининг тешигигача рудиментар уретранинг юпка шилимшик пардаси утади. Беморлар утириб сияди, сийдикни хар томонга сачраши сабабли, сон териси юмшаб ва кизариб кетади.
Оралик гипоспадиясида ташки жинсий аъзоларнинг кескин узгаришлари куриниб, баъзи вактларда болаларнинг жинсий аниклашда кийинчилик булади; мояк халтачаси худди жинсий лабларга ухшаб булинган булиб, олат узининг катталиги ва шакли билан клиторни эслатади. Бу хилдаги мураккаб гипоспадияда булиб уларнинг орасида крипторхизм биринчи уринни эгаллайди. Хаттоки гипоспадияни жуда огир шакли булганда хам коидага кура, сийдикни ушлайолмаслик булмайди, чунки ковукнинг сфинктери бунга кушилмайди.
Айникса гипоспадия гермафродитизм билан бирга булганда боланинг ва ота-онасининг рухинитуширади. Болалар жуда эрта узининг нуксон билан ривожланишини булиб, сержахл ва писмик булиб усади. Шу сабабли унинг хакикий жинсини аниклашда сийдик чикариш каналининг нуксонини уз вактида бартараф килиш керак.
Хакикий гермафродитизм – бир вактда мояк ва тухумдоннинг булиши жуда хам кам учрайди. Одатда купинча эркак сохта гермафродитизм хили булган беморлар кузатилади (битта жинснинг гонадлари, иккиламчи жинсий белгилари – бошкасида).
Сохта эркак гермафродитизмида мляклар коидага биноан, корин бушлигида жойлашиб, мояк халтачаси булиниб, олат ривожланмай , гипоспадия кузатилади. Аёлларникида эса клитор гипертрофияланган булиб, тухумдонлар одатда номус лабларининг ичида жойлашганлиги сабабли уларни булинган мояк халтачасида деб билиш мумкин.
Аёлларнинг сохта гермафродитизимида, купинча буйрак усти безлари пустлогининг усма ёки гиперплазиясида андрогенлар ажралиб, улар аёлларнинг жинсий безларининг иш фаолиятларини пасайтиради. Бу холатни андрогениталь синдром деб аталади. У беморнинг усишини тезлаштириб, жунларни эркакларча эрта пайдо булишига, уз вактидан олдин эпифиз ва суякларнинг усиш кисмини котиш билан ажралиб туради.
Ташхиси. Жинсий аниклашда синчиклаб куриш, лаборатория ва рентгенологик текшириш усулларининг натижасига асосланиб куйилади. Бунга кертамакнинг жойланиши сабаб булиши мумкин. У угил болаларнинг гипоспадиясида бутунлай олатнинг дорсаль юзасида жойлашиб, сохта гермафродитизмда кертмак клиторни вентраль юзасига утиб, кичкина номус лабларига кушилади.Баъзи гипоспадияда рудиментар кин булиб, унинг фарки шундан иборатки, сохта гермафродитизимда кин яхши такомиллашган булади. Лекин аёлларнинг сохта гермафродитизмида ташки томондан кин аникланмай, уретрага сийдик-жинсий синусига ухшаб кушилади.
Сийдикда 17-кетостероидларни ва эпителиал хужайраларнинг ядроларида жинсий хромотинларни аниклаш, лаборатория текширишларини узичига олади. Буйрак усти безининг гиперплазияси ёки усмасида 17-кетостероидларнинг сийдикдаги микдори анча купаяди. (одатда бир кеча-кундузи 0,5-8,1 мг урнига баъзида 60 мг гача булади). Кириб олинган терида эркаклар жинсий хроматини 5-10 %, аёлларда эса 70-80% хужайралар аникланади.
Суяк рентгенографияси, андрогениталь синдромида суякларнинг котиш ядроларининг барвакт пайдо булганини аниклашга имкон беради. Гинекография оркали бачадон ва унинг ортигини аниклаш мумкин. Уретрография ёрдамида сийдик-жинсий синуси аникланади. Корин пардасининг орка бушлигига хаво юборилиб (пневморетроперитонеум) биргаликда томография килиш буйрак усти бези гиперплазияси ёки усманинг ташхисига имкон беради.
Жуда кийин холларда жинсни аниклашда, аёлларнинг ички жинсий аъзоларини билишга, лапароскопия ва диагностик лапаротомиялар имкон беради.
Гипоспадиянинг давоси операциядир. Икки асосий операция боскичи билан олат тугриланиб ва етмаётган сийдик чикариш каналининг булимини яратишдан иборатдир.
Даволашнинг биринчи даври – олатнинг тугрилаш одатда 1-2 ёшда килинади. Операция килиш икки таркибий кисмдан ибоарт: олатни кийшик булиб турган тортмани тарашлаб кесиш, хамда олатни вентрал юзасидан (кейинчалик уретропластика килиш учун), учбурчак лахталарни алмаштириш ёки кертмак терисини кучириш билан тери тайёрланади. Каверноз таналарни, одатдагидек ривожланишига шароит яратиш учун операцияни барвакт килиш керак.
Даволашнинг иккинчи даври – уретропластика беморни 13-15 ёшида олатнинг ривожланишига ва операцияни хилига караб бажарилади.
Хозирги замонда икки асосий гурухдаги уретропластик операциялари кулланилади: махаллий пластикани олат ва мояк халтачаси тукималари, хамда эркин тери лахтаклари билан пластика килиш.
Болалардаги «гипоспадиясиз гипоспадияни» даволаш уретра кесилиб, каверноз таналарни тугрилаш эмбриональ бириктирувчи тукимали тортмани тарашлаб кесиш хисобига булиб ва олатнинг вентраль юзасидаги рупарадан келаётган учбурчак лахтаклар билан пластика килишдан иборат.
Иккинчи даврида худди бошка гипоспадияларда килинадиган уретропластика килинади.
Олатнинг бош кисмида гипоспадия булса , бунда бир оз кийшайиш булганлиги сабабли даволашни талаб килмайди. Агар уретрани ташки тешигининг торайиши унинг пардаси билан бирга булса, унда меатотомия ёки пардани тарашлаб кесиб ташланади.
Киз болаларда гипоспадия жуда хам кам учрайди, унда уретранинг ташки тешиги кинга кучганлиги маълум булади. Бу пайтда кизлик пардасининг юкори гумбази ёрилган булади. Сийдик кинга тушиб, шилимшик пардаси кизариб юмшаб кетади, яъни вульвовагинит булиб, сийдик инфекцияси юкорига кутарилиши мумкин. Агар уретра бутун буйлаб етилмаган булса, тоталь гипоспадия пайдо булиб, ковук буйни билан кин орасида бир-бирини кушадиган ёрик хосил булади. Баъзи «аёллар гипоспадиясида», доимо сийдикни тутаолмаслиги кузатилади. Давоси киннинг деворидан уретра килишдан иборат булади. Сийдик тутаолмаслик касаллигида ковук сфинктерининг пластинкаси бажарилади.

Download 3,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   264




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish