Тиббиёт олий таълимгохи талабалари учун дарслик


БЕЛГИЛАРИ ВА КЛИНИК ОКИМЛАРИ



Download 3,53 Mb.
bet184/264
Sana20.03.2022
Hajmi3,53 Mb.
#502155
1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   264
Bog'liq
урология дарслик 2

БЕЛГИЛАРИ ВА КЛИНИК ОКИМЛАРИ.
Буйрак усмасининг умумий белгилари.
Буйрак усмасининг умумий белгилари орасида энг асосий уринни беморнинг умумий холатини ёмонлашуви эгаллайди. Бу холат усма тукималарида модда алмашуви натижасида ажраладиган захарли моддаларни бемор организмига ёмон таъсири остида вужудга келади. Бу захарли моддаларни таъсири остида бемор бехоллашади, иштахасинр йукотади, озиб тузади. Юкорида кайд килинган шикоятларни айтган беморларга урологик текширишларни кераклиги хакида фикр тугулгунга кадар анча узок вакт утади ва орада беморни бошка хар хил йук касалликлардан даволашадирлар.
Усмаларни ажратган захарли моддаларини таъсири остида бемор озади, иштахасини йукотади, бу эса тана вазмини камайтиради беморни озишлиги, ундаги усма жараёнини анчагина мураккаблашганлигидан дарак беради.
Буйрак усмасининг умумий белгиларидан яна бири тана хароратининг кутарилиши. Бу белги 20-30 % буйрак раки беморларида учрайди. Баъзан бу белги касалликни ягона белгиси сифатида хам булиши мумкин. тана харорати купинча унчалик баланд булмайди. Баъзан 38-390С га кутарилади. Бирон инфекцион касаллигидагига хам ухшаб , титрок киради.
Тана хароратининг кутарилиши, буйрак усмасининг тобора ривожланганидан ва унинг окибатини ёмонлашганидан дарак беради. Бу холат касалликни энг эртанги белгиларидан бирибулиши мумкин. Операция килиниб буйрак усмасини яхшилаб олиб ташланса, хароарт кутарилмайдиган булиб колади. Агар харорат яна кутрилса, бу усмани кайталанганлигидан ёки уни жалалари пайдо булганлигидан дарак беради.
Буйрак усмасини суяк миясига захарли таъсири натижасида беморнинг кони камаяди. Бундай камконлик касалликни анчагина мураккаблашганлиги тугрисида далолат беради. Буйрак усмасининг таъсири остида полицитомия ёки иккиламчи эритроцитоз келиб чикади. Бу жараённи буйрак усмаси тукимасида эритроцитларни хосил булишини купайишидан деб тушунтирилади. Буйрак усмасининг умумий белгиларидан энг куп учрайдиган СОЭ ни кутарилиши. Бу белги купинча касалликнинг биринчи ва ягона белгиларидан бири булиши мумкин.
Охирги йилларда буйрак усмасининг артериал гипертензия билан алокаси борлиги аникланган. Хатарли буйрак усмалари бор беморларнинг 5-10% бу белги хам булади. Буйрак усмаси бор беморларда буйракни бошка касалликлардаги каби артериал гипертензияни ривожланиши, буйрак тукимасининг усма эзаётганлиги туфайли унинг кон томирларида буладиган ва буйрак коптокчаларида учрайдиган узгаришларни келтириб чикаради.
Буйрак олиб ташлангандан кейин, кон босимининг пасайиши бу иккала касаллик орасида якин алока борлигидан дарак беради.
Кайд килинган умумий хамда буйракни ташкарисидаги бошка белгилар буйрак усмасини аниклашда катта ахамиятга эга. Агар илгарилари бу белгилар буйрак усмасига хос булмаган белгилар каторига кушилиб келинган булса, эндиликда беморни умумий ахволини ёмонлашуви, озиши, умумий харорат, СОЭ нинг кутарилиши, эритроцитоз, артериал, гипертония каби белгиларни топилиши) биланок бу хол буйракни бошка касалликлари катори , буйракни усмаси хакида хакида хам уйлашликка ва шу туфайли урологик текширишлар утказишга ундашлиги лозим.
Буйрак усмасининг махаллий белгилари: кон сийиш 69-70 % беморларда учрайди. Бошка буйрак касалликларида булиб турадиган кон сийшдан, буйрак усмасида учрайдиган кон сийиш узини хеч кандай огриксиз булишлиги, сийиш ***жараёнининг бузмаслиги ва бошка белгилари билан ажралиб туради. Бу белги куккисдан бемор узини яхши хис килаётган кезда бирданига пайдо булиб, тез вакт ичида утиб кетади. Бу холат эса беморни купинча уз вактида врачга мурожаат килмаслигига хам сабаб булади.
Буйрак усмасида учрайдиган кон сийиш, усмаларни буйракни кон томирларини емириб ташланганлиги ва уни буйрак косачаларини ичига усиб кириб, буйракдаги кон айланишини, бузганлигини окибатидир.
Буйрак усмасида кон сийиш умумий булади. Баъзан чикаётган кон узун кизил, илон-чуволчагга ухшаш булади, чунки кон сийдик найчаларида ивиб унинг ички тузилишига ухшаб колади. Баъзан эса, ковукда йигилган кон бешакл равишда ивиган булади. Кон хар вакт хам ивий бермайди. Кон чикиб кетгандан сунг буйракда огрик пайдо булади. Баъзан кон сийиш бошланиши билан буйракда каттик санчик бошланиб, сийдик билан ивиган кон чикиб кетсагина бемор тинчийди. Жуда каттик кон кетганда, ковукда куп микдорда ивиган кон йигилиши ва сийишга халакит бериши мумкин.
Киска вакт давом этадиган кон сийиш куп йиллар давомида бошка такрорланмаслиги мумкин. Шунинг учун кон сияётган бемор тезликда цистоскопия килиниб, кон кайси буйракдан окаётганлигини аниклаб куриш зарур.
Махаллий белгиларидан яна бири буйрак сохасидаги огрикдир. Огриклар хар хил кучли, санчиксимон булади. Унча катта булмаган пастга томон йуналувчи огриклар, буйракни ички босимини усмалар усиши ёки кон йигилиши натижасида ортиши ва шу туфайли буйракни кобигини таранглашиши ва ундаги нерв толаларини китикланишидан деб тушунтирилади. Каттик огриклар, сийдик найчаси беркилиб колса пайдо булади.
Махаллий белгиларини учинчси кулга уринадиган усмадир. Бу энг кечки ва кам учрайдиган буйрак усмаларини учламчи белгиларидан биридир.
Буйракнинг пастки кисмидан усган усмалар энг купрок кулган уринадиган усмалар буладилар. Бундай холатларда кулга каттик, усти гадир-будир, оз мунча силжийдиган, ковурга остига беркиниб оладиган усмани топиш мумкин.
Буйракнинг юкори кисмида жойлашган усмаларни пайпаслаб топиш анчагина кийин. Бундай холатларда буйракни пастга силжиган пастки кутубини осонрок топиш мумкин.
Буйрак усмасини ёки кулга уринадиган буйракни яхширок пайпаслаш учун беморни хар хил алпозда (чалкамча тушириб, ёнбошлатиб, тик тургизиб) курилса яхши булади. Айникса икки кул орасида силкитиб пайпасланганда аникланган усмани айни буйракка, ёки булмаса уни корин бушлигига алокаси булмаган усма деб фикр юритишга имконият беради.
Моякларни вена кон томирларини йугонлашиб кетиши (варикоцеле) буйрак усмасининг махаллий белгиларидан биридир. Бу белгини келиб чикиш сабаблари куйидагича:
1. Чап буйракни вена кон томирларини тусилиб колиши, унга усмани усиб кириши ёки веналарни ташкаридан эзилиб колиши.
2. Чап буйракни пастга силжиши туфайли уни венасини букилиб колиши.
3. Пастки ковак венани ёки мояк веналаридан бирортасини усма ёки уни лимфа тугунчаларидаги жалалар билан эзилиб колиши
4. Пастки ковак венани тусилиб колиши.
Бу холатларни хар бирида хам чап мояк венасини ёки пастки ковак венасини босими ортади. Натижада мояк веналаридаги кон юкорига караб йуналади. Окибатда моякни уруг тизмасида варикоз пайдо булади. Урта ва юкори ёшдаги беморларда варикоцеленинг пайдо булиши, уларни буйракларида хатарли усма пайдо булаётганидан дарак бериши демакдир. Бундай сабаб билан ривожланган варикоцеленинг идеопатик варикоцеледан фарки уни факат чап моякда эмас, балки унг мояк тармирларида хам учрашилиги мумкин, хамда варикоз веналарни холати, бемор тик турганда хамда ётганда хам бир хил узгармаслиги билан фаркланади.
Бундай узгармайдиган варикоцеле, буйрак усмасига оид касалликнинг окибати вужудгат келган, анчагина мушкул белгилардан хисобланади. Бу белгилар холатини анчагина огирлашаётганидан дарак беради.



Download 3,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   180   181   182   183   184   185   186   187   ...   264




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish