Тиббиёт олий билимгохлари учун укув адабиёт в. М мажидов юкумли



Download 3,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet78/257
Sana02.03.2022
Hajmi3,72 Mb.
#477270
1   ...   74   75   76   77   78   79   80   81   ...   257
Bog'liq
Мажидов В.М. Юкумли касалликлар.doc

ўОМИЛАДОРЛАРДА ГЕПАТИТ
Ҳомиладор аёл гепатит билан касалланганда қуйидаги чора-
тадбирлар амалга оширилади:
1- Сунъий равишда ҳомиладорликни тухтатиш (аборт қилиш) 
тақиқланади. Имкони борича ҳомиладорликни сақлаш чоралари 
курилади. Бундай аёлларда физиологик гиперкортиқизм булади. 
Шунинг учун жуда зарур булгандагина (геморрагик шоқ жигар-
буйрак синдроми) қисқа муддатга кортикостероидлар тайинлана-ди. 
Гепатит А да сариқ камаяётган даврда аёлни узи хоҳласа медицина 
абортига рухсат этилади.
Гепатит В да ҳомиладорликни иккинчи ярми айниқса хатарли 
ҳисобланади. Айниқса аёл бола ташласа ёки бола вақтидан илга-ри 
тугилса аҳвол жуда хатарли булади. Бола тушмаслиги ва вақтидан 
илгари тугилмаслиги учун ҳамма чоралар йулга қуйи-лади. Аввало 
ўомиладор аёлга папаверин (свечада), но-шпа (таб-леткада) берилади 
ёки укол қилинади, метақин (укол қилинади ёки таблеткада 
берилади), натрийнинг оксибутират шарбати (1 ош қошиқдан кунига 
3 маҳал) тайинланади. Юқоридаги дори-лар фонда қилмаса магнезия 
сульфатнинг.' 25% эритмасидан 5-10 мл мускул орасига, ёки венага 
юбориладиган инфузион су-юқликдан 40 мл ва бриканил (1 млни 
глюкозанинг 5% ли эрит-масининг 500 мл да эритиб венага томчилаб 
6 соат давомида қуйилади) тайинланади.
Агар аборт бошланса ёки бола турила бошласа орриқ қолди- 
риш чоралари (седуксен, промедол, баралгин, димедрол, пиполь- 
фен, дроперидол) амалга оширилади.
,;•
Туришнинг иккинчи даврида орриқсизлантириш ва қисқари-шига 
қаратилган чоралар: анестезия, перетонеотомия, шароит булса 
акушер қисқичи қулланади.
ЛЕПТОСПИРОЗЛАР
Лептоспирозлар ҳар турли лептоспиралар қузгатадиган ва 
ҳайвонлардан (кемирувчилар ва уй ўайвонларидан) юқадиган, зооноз 
касалликлардир. Клиникаси ва эпидемиологик хусусият-ларига 
қараб лептоспирозлар икки гурухга булинади: 1. Иктеро-
183


8 - р а с м. Лептоспироз. Микроскоп 
остида лептоспираларнинг куриниши. 
геморрагии лептоспироз (Васильев—Вейль касаллиги); 2. 
Сарщ-
сиз лептоспироз (сув иситмаси).
Тарихий маълумотлар. 1883 йилда Васильев (Россияда) ва 
1876 йилда Вейль (Германияда) бемор баданининг саргайиши
геморрагия .белгилари ва иситма билан характерланадиган ка-
салликни текшириб у мустақил касаллик деган қарорга келди-
лар. Улар бу касалликнинг клиникасини ёритдилар. Келгусида у 
Васильев — Вейль касаллиги номи билан аталди.
1914 йилда Инадо ва Идо деган япон олимлари касалликни 
қузгатувчи лептоспирани топдилар. Кейинчалик лептоспиранинг 
бошқа хили — сариқсиз лептоспирозни (сув иситмасини) қузгата-
диган лептоспира топилди (Бащенин Б. А., 1928 йил).
ВАСИЛЬЕВ—ВЕЙЛЬ КАСАЛЛИГИ 
(ИКТЕРОГЕМОРРАГИК ЛЕПТОСПИРОЗ) 
Васильев — Вейль касаллиги қайталанадиган иситма, буйрақ 
жигарнинг зарарланиши, бемор баданининг саргайиши, геморра-
гик аломатлари билан характерланадиган юқумли зооноз касал-
ликдир.
Этиологияси. Касалликни иктерогеморрагик лептоспира қузга-
тади. У ҳаракатсиз спирохета булиб бир нечта буралган жойлари 
бор. (8-расм.) Лептоспиралар кундалангига булиниб купаяди. 
Улар эритроқитларни парчалаш (гемолиз) хусусиятига эта. Қуён-
нинг 5% ли зардобида, агарда, фибриногенидан халос булган 5% 
қонда купаяди. У сувда, нам тупроқда узоқ яшай олади. Қизи-
тилганда ва қуёш нури таъсирида тезда хўалок булади.
Эпидемиологияси- Табиатда инфекциянинг асосий манбай ка-
ламушлардир. Каламушларда лептоспироз касаллиги сурункали 
давом этади ва улар сийдиги орқали таищарига куп микдорда
184


9 - р а с м. Лептоспироз. Лептоспиранинг қиркуляқиясй.
лептоспиралар чиқаради ва сув, тупроқ ва озиқ-овқат маўсулот-
ларини ифлослантиради ва сунгра лептоспиралар одамларга юқа-
ди. (9-расм) Ифлосланган сувда чумилганда ёки сув ичганда 
инфекция осонгина юкади. Лептоспироз озиқ-овқат омборларида, 
магазинларДа, ошхоналарда ишлайдиган кишиларда куп учрайди. 
Шунингдеқ у шахтёрлар, шоликорлар, сув қувурлари — канали-
зақия системалари .ишчилари орасида ҳам тез-тез учраб туради. 
Лептоспироз асосан спорадик куринишда кузатилади. Эпидемия-
си кам учрайди. Лептоспироздан сунг 5 йилдан куп сақланадиган 
иммунитет қолади.
Патогенези; Лептоспира одам организмига ориз, куз, бурун 
шиллиқ пардалари ва терининг шилинган жойидан киради ва 
лимфа ҳам қон орқали тарқалади. Қонга тушган лептоспира бу-тун 
организмга тарқалади (бактериемия). 4—5 кун давомида бак-
териемия ва интоксикақия давом этади. Лептоспиралар жигарда
буйракда, лимфа безларида ва бошқа органларда купаядилар. 
Паренхиматоз гепатит ривожланади. Эритроқитларнинг гемолизи 
юз беради ва сариг пайдо булади. Интоксикақия оқибатида қон 
томирларининг эндотелияси зарарланади ва қон томир деворлари-
нинг утказувчанлиги кўпаяди. Натижада буйракда, упкада, эндо-
кардда, терида, куз коньюнктивасида қон қуйилади. Геморрагик 
диатез аломатлари пайдо булади. Баданда папула ва петехия-
лардан иборат тошма тошади- Буйракда некротик нефроз ривож-
185 


ланади, унинг каналчаларининг эпителиялари ҳам зарарланади. 
Текширилганда альбуминурия, олигурия аниқланади. Касаллик огир 
утганда қонда азот купаяди.
Касалликнинг 4—6 кунидан бошлаб қонда антителолар пайдо 
булади ва улар 10 кунгача купайиб боради. Натижада лептоспи-
раларнинг органларда купайиши сусаяди. Кейин лептоспиралар-ни 
организмдан чиқариш даври бошланади ва сунг организм леп-
тоспиралардан халос булади.
Клиникаси. Инкубақион давр 1—2 ҳафта давом этади. Касаллик 
тусатдан бошланади. Беморни эти увишиб, қалтирайди ва ҳа-рорати 
кутарилади. Кучли интоксикақия безовта қилади. Беморнинг дармони 
қуриб, бушашади, боши қаттиқ оррийди, қусади, ичи кетади, 
мускуллари қақшайди. Болдир мускулларининг орри-ши жуда 
характерлидир, у 3—4 кун давом этади. Беморнинг баша-- раси 
қизарган ва буртган булади. Учуқ тошади. Баъзан касаллик 
бошланганда бемор баданида қизамиқдагига ухшаш тошма тошади. 
Беморнинг томоги оррийди, ҳалқуми қизаради. Касаллик бош-
лангандан 3—4 кун утгачй беморнинг кузи ва бадани сарраяди. Сариқ 
кам ёки куп булиши мумкин.
Касаллик огир утганда геморрагия белгилари куринади. Ба-данга 
петехия тошма тошади. Терида, шиллиқ пардаларда, тиш милкида 
қон қуйилиш аломатлари куринади. Бемор қон аралаш қусади. 
Сийдиқ балгам қон аралашган булади. Беморнинг 
ОРЗИ 
тахир булади,' 
кунгли айнайди, баъзан қусади. Қ
он
аралаш ичи кетади ёки ичи 
келмайди. Беморнинг жигари катталашади. Уч-дан бир беморларда 
талон, ҳам катталашади. Беморларнинг деяр-ли ҳаммасида' буйраклар 
зарарланади. Сийдикда эритроқитлар, оқсил модда,"риалин қилиндри 
куринади. Касаллик энг зуриндан вакдда олигурия, бемор аҳволи 
тузала бошлагач полиурия булади. Доимо микрогематурия 
аниқланади. Сийдикда ут пигмент-лари, уробилин булади. Баъзан 
қонда қолдиқ азот купаяди. Иситма даврида беморнинг боши қаттиқ 
оррийди, уйқуси қочади, безовта булади.
Беморларнинг 10-15 фоизида менингеал симптомлар аниқланади, 
орқа мия суюқлигида менингитга хос узгаришлар топилади. Касаллик 
орир утганда, нефрозо-нефрит аломатлари куринади, бурундан, 
бачадондая, упкадан қон келади. Жигар дистрофияси кам учрайди.
Касалликнинг тусатдан бошланиши, қалтираш билан ҳарорат-ни 
юқори кутарилиши, қайталайдиган иситма ва болдир мускулларининг 
орриши, геморрагик синдром, баданни саргайиши, та-лоқнинг 
катталашиши, буйракда юз берадиган узгаришлар—Васильев—Вейль 
касаллигига характерлидир. Ҳарорат 5—10 кун да-вомида юкрри 
булиб туради ва сунгра секин-аста пасаяди. Орада 3—15 кун утгач 
ҳарорат яна кўтарилиб 3—8 кун утгач пасаяди. Иккинчи марта 
ҳарорат кутарилганда интоксикақия биринчи гал-дагидан камроқ 
булади. Касалликнинг бундай реқидиви 1—2 мар-

Download 3,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   74   75   76   77   78   79   80   81   ...   257




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish