Тиббиёт институтлари талабалари учун уцув адабиёти

^ З Б Е К И С Т О Н
Р Е С П У Б Л И К А С И Д А
П А ТО ЛО Г И К
А Н А Т О М И Я Н И Н Г Р И В О Ж Л А Н И Ш Т А Р И Х И
Ю р т и м и з д а п а т о л о г и к а н а т о м и я н и н г м у с т а к и л тиббий-би.:л 
о л о г и к ф а н с и ф а т и д а в у ж у д г а к е л и ш и 1919 й ил и Т у р к и с т о й
Д а в л а т у н и в е р с и т е т и д а т и б б и ё т ф а к у л ь т е т и т а ш к и л э т и л и ш и
б и л а н у з в и й б о г л а н г а н . Л е к и н м у р д а н и ё р и б т е к ш и р и ш иш- 
л а р и в а к т - ва к. т и б и л а н а н ч а к а д и м з а м о н л а р д а х а м о л и б бо- 
р и л а р эди. Чу н о н ч и , х а р х ил к а с а л л и к л а р д а н р л г а н к и ш и л а р
у с т и д а н п а т о л о г о а н а т о м и к т е к ш и р и ш о л и б б о р и ш г а Абу Али 
и б н С и н о ( 9 8 0— 1037) х а м уз з а м о н а с и д а к а т т а а х а м и я т бер- 
г а н . Х а р хил к а с а л л и к л а р н и н г а с л с а б а б и н и ч укуррок. б и л и б
о л и ш в а с а м а р а л и д а в о х а м д а п р о ф и л а к т и к а ч о р а л а р и н и и ш ­
л а б чик.иш учун м а н а ш у б у ю к о л и м в а х а к и м н и н г узи м у р д а -
л а р н и ё р и б т е к ш и р и б к у р г а н .
А н ч а к е й и н х а р б и й г о с п и т а л л а р д а м у р д а л а р н и ё ри б тек- 
ш и р и л а д и г а н б у л д и . «Х, арбий к а р о р л а р т у п л а м и » д е г а н XIX 
а с р к и т о б и д а г и м а ъ л у м о т л а р г а К а р а г а н д а г о с п и т а л л а р д а г и
в р а ч л а р ноаник. х о л л а р д а г и н а м у р д а л а р н и ё р и б т е к ш и р и б
к у р и ш г а н . Т у р к и с т о н д а л е й ш м а н и о з к а с а л л и г и н и у р г а н и ш
б и л а н ш у г у л л а н г а н х а й ъ а т а ъ з о л а р и шу к а с а л л и к д а н ^ л г а н
к и ш и л а р н и н г м у р д а л а р и н и ё р и б т е к ш и р и б к у р и ш г а н л а р и
х а м м а ъ л у м (1914).
М у р д а л а р н и м у н т а з а м ё р и б т е к ш и р и б к у р и ш и ш л а р и 1916 
й и л д а г и н а б о ш л а н д и . Б у т е к ш и р и ш л а р н и Т о ш к е н т ш а х а р ка- 
с а л х о н а с и д а и ш л а б т у р г а н п а т о л о г о а н а т о м в р а ч С. П. Ш о р о ­
х о в о л и б б о р ди . У ш а з а м о н л а р д а с е к ц и о н м а т е р и а л н и г и с т о ­
л о г и к т е к ш и р и ш д а н у т к а з и ш р а е м б у л м а г а н эди.
Ю

---

20- й и л л а р н и н г б о ш л а р и и л м - т и б о л и м л а р и ж у ш к и н ф а о -
л и я т к у р с а т г а н д а в р б у л д и . Ф у к а р о л а р у р у ш и ва и нт е р в е н-
ц и я н и н г огир а с о р а т л а р и , т е р л а м а , я ъ н и т и ф к а с а л л и к л а р и ,
и ч а к и н ф е к ц и я л а р и к а м у р г а н и л г а н в а д е я р л и н о т а н иш
б у л г а н к а с а л л и к л а р , у л а р н и а н и к л а б о л и ш в а д а в о л а ш , э т и о ­
л о г и я с и х а м д а п а т о г е н е з и н и б и л и б о л и ш м у а м м о л а р и — у ш а
з а м о н д а г и к л и н и ц и с т о л и м л а р в а н а з а р и ё т ч и л а р н и н г ф и к р у -
з и к р и н и б а н д к и л г а н м а с а л а л а р а н а ш у л а р д а н и б о р а т б улд и .
С п р у , я ъ н и ч и л л а ш и р , м а л ь т а и с и т м а с и , п е л л а г р а , л е й ш м а ­
н ио з, к о л и т л а р н и н г к л и н и к а с и ва п а т о л о г и к а н а т о м и я с и б и ­
р и н ч и м а р т а М а р к а з и й О с и ё д а м а н а ш у д а в р д а т а с в и р л а б ,
б а ё н э т иб б е р и л д и ( Т е р е х о в , 1930). А х о л и у р т а с и д а к а с а л л а -
н и ш х о л л а р и н и х а р т о м о н л а м а У р га н и ш в а т р о п и к к а с а л л и к ­
л а р д е б а т а л м и ш д а р д л а р н и н г м о х и я т и н и а н и к л а б о л и ш учун 
к а т т а и м к о н и я т л а р п а й д о б у лд и.
Х,ам ф а н , х а м а м а л и й ф а о л и я т н и н г б и р б у л и м и с и ф а т и д а -
ги п а т о л о г и к а н а т о м и я н и н г б и р и н ч и т а ш к и л и й в а и л м и й пе- 
д а г о г и к м а р к а з и Т у р к и с т о н д а в л а т у н и в е р с и т е т и т а б о б а т ф а -
к у л ь т е т и н и н г п а т о л о г и к а н а т о м и я к а ф е д р а с и б у л д и . Б у ка - 
ф е д р а н и н г бири н чи м у д и р и п р о ф е с с о р В. В. В а с и л ь е в с к и й
( 1 92 0- 19 3 0) эди. 1930 й и л д а Т о ш к е н т д а в л а т т и б б и ё т и н с т и т у т и
т а ш к и л э тил д и. 1930 й и л д а н то 1966 й и л г а ч а бу и н с т и т у т ка - 
ф е д р а с и г а У з б е к и с т о н п а т о л о г о а н а т о м л а р м а к т а б и н и н г ас ос -
ч и с и б у л г а н Г. Н. Т е р е х о в б о ш ч и л и к к и л д и . К е й и н ч а л и к бу 
к а ф е д р а г а д оце нт П. Ж . Т у л а г а н о в ( 1 9 6 6 — 1969) в а п р о ф е с ­
с о р М. С. А б д у л л а х у ж а е в а р а х б а р л и к к и л и б б о р д и ( 1 9 6 9 — 
1990) Т и б б иё т и н с т и т у т и н и н г 1990 й и л д а I в а II т и б б и ё т инс- 
т и т у т л а р и г а б у л и ни ши м у н о с а б а т и б и л а н к а ф е д р а к а й т а
т а ш к и л э тил д и.
Т о ш к е н т Д а в л а т т и б б и ё т и н с т и т у т и п а т о л о г и к а н а т о м и я
к а ф е д р а с и н и н г х о д и м л а р и и л м у - т и б н и н г р и в о ж л а н и ш и г а к а т -
т а г и н а х и с с а к у ш и шд и . У л а р н и н г я р а л и к о л и т л а р , с п р у , в и с ­
ц е р а л л е й ш м а н и о з , п е л л а г р а , б р у ц е л л ё з , а с ц и т л и т о к с и к г е ­
п а т и т , г е м о р р а г и к и с и т м а , ж у г р о ф и к в а и н ф е к ц и о н п а т о л о ­
г и я, н е р в в а ю р а к - т о м и р л а р с и с т е м а с и п а т о л о г и я с и , к а с б к а ­
с а л л и к л а р и ,
ш у н и н г д е к
т р а н с п л а н т о л о г и я
с о х а с и д а г и
т а д к и к о т л а р и в а т а н и м и з п а т о л о г и к а н а т о м и я ф а н и н и а н ч а
б о й и т д и (Г. Н. Терехов, А. И. М а ъ р у ф о в , В. А. А л и м о в , Э. С. 
К о с и м х у ж а е в , П. Ж . Т у л а г а н о в , М. С. А б д у л л а х у ж а е в а , Г. А. 
П о л я к о в а , Я. Ю. Утепов).
М а н а
шу 
п а т о л о г и к
а н а т о м и я
к а ф е д р а с и д а н
е т и ш и б
ч и к к а н ш о г и р д л а р я н г и о ч и л г а н т а б о б а т и н с т и т у т л а р и д а к а -
ф е д р а л а р т а ш к и л э т и ш д а ф а о л к а т н а ш д и .
Ч у н о н ч и , 1932 й ил и С а м а р к а н д т а б о б а т и н с т и т у т и д а рес - 
п у б л и к а д а и кки н чи п а т о л о г и к а н а т о м и я к а ф е д р а с и т а ш к и л
э т и л и б , у н г а п р о ф е с с о р С е р г е й Ф е д о р о в и ч Т а т а р е н ч и к м у д и р

---

к и л и б т а й и н л а н д и . 1930 й и л д а н 1941 й и л г а ч а б у л г а н д а в р д а
бу 
к а ф е д р а
х о д и м л а р и
б е з г а к ,
э н ц е ф а л и т л а р ,
х а в ф л и
р с м а л а р м у а м м о с и у с т и д а и ш о л и б б о р и ш д и (С. Ф. Т а т а р е н -
чик, В. И. К о н е ц к и й , А. И. М а ъ р у ф о в , О. М. А з и зо в а) .
У з б е к и с т о н д а у м у м и й д а в о л а ш т а р м о г и к е н г а й и б , к а д р л а р
к у п а й и б б о р г а н и м у н о с а б а т и б и л а н Т о ш к е н т ш а х р и д а 1948 
й ил и в р а ч л а р м а л а к а с и н и о ш и р и ш и н с т и т у т и д а у ч и н ч и п а т о ­
л о г и к а н а т о м и я к а ф е д р а с и о ч и л д и ( б у к а ф е д р а н и н г б ир ин ч и
м у д и р и д о ц. Т. И. С ир о т а ) . К а ф е д р а х о д и м л а р и си л , н у р к а ­
с а л л и г и , а т е р о с к л е р о з п а т о л о г и к а н а т о м и я с и ва п а т о г е н е з и г а
д о йр м а с а л а л а р н и и ш л а б ч и к и ш д и ( Р . И. Д а н и л о в а , Н. А. Т а ­
л ик ов , Н. П. К р у т ь к о , Т. М. М и р а з и м о в ва б о ш к а л а р ) .
А н д и ж о н м е д и ц и н а и н с т и т у т и п а т о л о г и к а н а т о м и я к а ф е д -
р а с и н и д о ц е н т Ф. Ж . Т у л а г а н о в оч ди ва б о ш к а р и б борди 
( 1 9 5 7 — 1964). Б у к а ф е д р а н и н г и л м и й и ш л а р и а с о с а н б у к о к ва 
б о ш к а э н д о к р и н б ез к а с а л л и к л а р и м у а м м о с и г а , х а з м с и с т е ­
м а с и п а т о л о г и я с и , а т е р о с к л е р о з м у а м м о л а р и г а , а т е р о с к л е -
р о з г а к а р ш и д о р и - д а р м о н л а р и з л а б т о п и ш г а б а г и ш л а н д и (П. 
Д . Т у л а г а н о в , Н. Г. А л е к с а н д р о в в а б о ш к а л а р ) .
1972 й и л и У р т а О с и ё п е д и а т р и я т и б б и ё т и н с т и т у т и д а
( х о з и р г и Т о ш к е н т Д а в л а т п е д и а т р и я т и б б и ё т и н с т и т у т и д а )
б е ш и н ч и п а т о л о г и к а н а т о м и я к а ф е д р а с и т а ш к и л э т и л д и . Бу 
к а ф е д р а г а Т о ш к е н т Д а в л а т т и б б и ё т и нс т и т у т и п а т о л о г и к
а н а т о м и я к а ф е д р а с и н и н г п р о ф е с с о р и В. А. А л и м о в мудир 
э т и б т а й и н л а н д и . К а ф е д р а и л м и й и ш л а р и н и н г а с о с и й ма вз уи
в и р у с л и г е п а т и т п а т о л о г и к а н а т о м и я с и д и р .
1990 й и л и Б у х о р о т и б б и ё т и н с т и т у т и п а т о л о г и к а н а т о м и я
к а ф е д р а с и уз ф а о л и я т и н и б о ш л а д и ( м у д и р и д оц. Р . К. Б о л т а -
боев). К е й и н ч а л и к У р г а н ч ( 1991) , Н у к у с (1991), Ф а р г о н а т и б б и ­
ё т ф а к у л ь т е т л а р и д а п а т о л о г и к а н а т о м и я к а ф е д р а л а р и очилди.
П а т о л о г и к
а н а т о м и я
ф у н д а м е н т а л
и л м - т и б н и н г
асоси 
б у л и б г и н а к о л м а й д и . У а м а л и й с о г л и к н и с а к л а ш ишининг
б и р к и с м и б у л и б , к а с а л л и к л а р н и и нс он н ин г т и р и к л и г и ва 
у л г а н д а н к е й и н х а м а н и к л а ш у с у л л а р и н и т а к о м и л л а ш т и р и ш
в а к л и н и ц и с т л а р м а л а к а л а р и н и о ш и р и ш й у л и б и л а н а х о л и г а
т и б б и й х и з м а т к у р с а т и ш н и я х ш и л а ш г а д а ъ в а т э т и л г а н .
У з б е к и с т о н д а , х а м , х у д д и б о ш к а М у с т а к и л Д а в л а т л а р
Х а м д у с т л и г и д а г и д е к , п а т о л о г о а н а т о м и к х и з м а т к у р с а т а д и г а н
м у н т а з а м с и с т е м а и ш л а б т у р и б д и , бу с и с т е м а с у н г г и и кки ун 
й и л л и к м о б а й н и д а р е с п у б л и к а м и з д а а н ч а р и в о ж л а н д и . Ре- 
с п у б л и к а н и н г в и л о я т м а р к а з л а р и д а в и л о я т п а т о л о г о а н а т о ­
м и к б ю р о л а р и б а р п о э т и л г а н , У з б е к и с т о н д а я г о н а Р е с п у б л и ­
к а п а т о л о г и к а н а т о м и я м а р к а з и т а ш к и л э т и л д и . Б у м а р к а з
р е с п у б л и к а д а г и п а т о л о г и к а н а т о м и я х и з м а т и г а т а ш к и л и й - м е -
т о д и к ж и х а т д а н р а х б а р л и к к и л а д и .

---