Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
24 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
3. Эвристик метод – асар муаллифи томонидан илгари сурилган ахлоқий, бадиий, 
ижтимоий ёки фалсафий муаммоларни аниқлаш асосида матнни ўрганиш. Ўқиутвчининг 
асосий вазифаси ўқувчиларга ушбу муаммоларни излаб топшига ёрдам бериш ва бадиий 
матн асосида ечимини топишга кўмаклашиш. Шунингдек, бадиий матнни таҳлил қилишга, 
унинг таркибий қисмларнинг хилма-хиллиги моҳиятини тушунтиришга, асарнинг 
композиция ва сюжети тамойилларини таҳлил қилишга, фикрларни изчил, кетма-кетликда, 
далилларга асосланган ҳолда жавоб беришга ўргатади.
4. Тадқиқот методи. Бу метод ўрганилаётган мавзунинг дарс жараёнида муҳокама 
қилинмаган баъзи янги қирраларини очиб беради. Кўпинча юқори синфларда қўлланилади. 
Ушбу методнинг афзалликлари – асарни мустақил таҳлили қилишга, асарларни бир-бири 
билан таққослашга, бадиий дини ўстиришга, саволларга мустақил равишда жавоб топишга, 
келтирилган далилларни саралаб, тўғри жавобни топишга хизмат қилади.
Мактаб тажрибасида жаҳон адабиёти намуналарини ўқитишда энг самарали 
методлардан бири – эвристик метод. Чунки, ушбу метод ёрдамида маълум бир асарни таҳлил 
қилар эканмиз, ўқувчиларнинг маънавий дунёси ва эстетик дидини шакллантиришга, уларни 
фаол фикрлашга, муаммоларнинг ечимини топишга, бадиий нутқини бойитишга, махсус 
луғатлар билан ишлаш кўникмасини шакллантиришга эришган бўламиз. Шунингдек, лойҳа, 
ижодий ўқиш, тадқиқот методлари ҳам жаҳон адабиёти намуналарини ҳар томонлама 
ўрганишга ёрдам беради. 
Хулоса шуки, адабий таълим жараёнида қуйидаги методлардан фойдаланиш 
ўқувчиларнинг ақлий фаолиятини ривожлантиради, бадиий-эстетик тафаккурини ўстиради, 
дунёқарашини кенгайтиради, бадиий матн мазмунини илмий-мантиқий ўрганишда асос 
бўлиб хизмат қилади. 
Таклифлар: 
1. Олий маълумотли филолог ўқитувчи “Жаҳон адабиёти” журналидаги жаҳон 
адабиёти дурдонларининг она тилимиздаги таржималари билан домий танишиб борсалар; 
2. Адабиёт ўқитувчиси жаҳон адабиёти дурдоналари гарчи мактаб дарсликларида 
ўрин олмаган бўлса ҳам жаҳон адабиётидаги янгиликларни миллий адабиётимизнинг 
асарлари билан таққослаш орқали ўқувчиларни таништириб борсалар; 
3. Мактаб дарслигидан ўрин олган жаҳон адабиёти намуналарини ўқитишни 
такомиллаштириш мақсадида методик тавсиялар ва электрон дарслик яратилса; 
4. Мактабда жаҳон адабиёти дурдоналирин чуқур ўрганиш мақсадида синфдан 
ташқари ишлари ҳам жиҳатдан тўғри йўналтирилса мақсадга мувофиқ бўлар эди. 
Адабиётлар: 
1. Умумий ўрта ва ўрта махсус, касб-ҳунар таълимининг давлат таълим стандартини 
тасдқилаш тўғрисида. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг Қарори. – Т.: 
www.lex.uz. Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами. 2017 йил, 14 (774)-сон.-
35-бет. 
2. Зуннунов А. ва бошқ. Адабиёт ўқитиш методикаси. – Т.: Ўқитувчи, 1992.