Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

г)
Ўқувчиларда ўқишга, меҳнатга, ижодкорликка, ижодий изланиш, ижтимоий фойдали 
ишларга рағбат уйғотиши; 
д)
Ўзбек халқ мусиқа ижодиёти намуналарининг ҳозирги кунда ҳам аҳамиятини 
йўқотмаган умумҳалқ байрамлари, маданий-маърифий ва оммавий тадбирлар мавзуларига 
мослигини назорат қилиш; 
с)
Тўгарак машғулотларини ўзлаштириш учун аҳамиятлилиги ёки ижобий таъсир 
кўрсатиш хусусиятига эгалигига эътиборни қаратилиши шарт бўлади. 
2.
Тўгаракларлардан таълим ва тарбия мақсадларида фойдаланишда синфда ўрганилган 
мавзуларни мустаҳкамлашга хизмат қиладиган нуқтаи-назаридан ёндашиш. Бунда, дарс ва 

---

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
61 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
дарсдан ташқари жараёнда халқ мусиқаси намуналарини ўрганиш, ижро этиш ишлари улар 
ҳақидаги тарихий, адабий, назарий манбалардан имкон қадар кўрроқ фойдаланиш орқали 
амалга оширилиши лозим. Бу педагогик талаб мусиқа дарсларининг асосий фаолият турлари 
мазмуни ва моҳиятига мувофиқ ҳолда иш юритишни назарда тутади. Яъни, эркин танлов 
асосида ўрганилган асар айни вақтдаги асосий мақсад ва ҳал этилаётган вазифаларга ижодий 
ёндашиш характерида бўлиши лозим. 
3.
Дарсдан ташқари фаолиятда ўрганиш учун танлаб олинган асарлар, жиҳоз ёки бошқа 
воситалардан ўқувчилар ўзбек халқининг анъанавий мумтоз ва фолклор йўналишида 
мустақил билимлар олишга бўлган талаб ва истакларига мос келиши, тўгарак раҳбари 
томонидан машғулотларни ташкил этишда эътиборда тутилиши лозим. Бу педагогик шароит 
ўз мазмунида ўқувчи-ёшларни мусиқий иқтидор ва қобилиятларини юзага чиқариш учун 
изчил ва мақсадли машғулотлар олиб боришни назарда тутади. Шунингдек, умумий ўрта 
таълим мактабларида ўқувчиларни дарс ва дарсдан ташқари машғулотларга имкон қадар 
кенг ва оммавий жалб қилишни синф ва синфдан ташқари ишларда ўзаро алоқадорликни 
кучайтиришни уқтиради.
4.
Умумий ўрта таълим мактабларида мусиқа ўқитувчиси дарс ва дарсдан ташқари 
фаолиятда ўқувчиларни халқ мусиқа ижодиёти билан таништириб боришга назарий, амалий 
ва услубий жиҳатдан доимий равишда тайёргарлик кўриб, ўз билим ва малакаларини ошириб 
бориши лозим. Чунки, бу фаолиятда ўқитувчи-мураббийнинг мувоффақияти унинг халқ 
тарихи, маданияти, урф-одатлари ва анъаналари, шунингдек, мусиқа санъатидан қанчалик 
кенг билим ва кўникмаларга эга эканлигига ҳамда шахсий намунасига кўр жиҳатдан боғлиқ 
бўлади.
 
Инсон шахсининг камол ториши жуда мураккаб ва узлуксиз жараён бўлиб, узоқ вақт 
давомида шаклланади. Унинг тарбиясига ота-онаси, мактаб, маҳалла, дўстлари, жамоат 
ташкилотлари, артоф-муҳит, оммавий ахборот воситалари, мусиқа, санъат, адабиёт, табиат 
ва мусиқий тўгараклар бевосита таъсир кўрсатади. 
Юқоридаги барча ҳаётий эҳтиёжларни вужудга келтиришда ўзаро ҳамкорликнинг 
таосир доираси орқали ўқувчи-ёшларни тарбиялаш ва тарбиянинг устунлигини таъминлаган 
ҳолда, уларни шахс сифатида шаклланишига ижобий таъсир кўрсатадиган муҳитни 
таъминлашдан иборатдир.
“5 ташаббус”нинг бош мақсади – биринчидан, ўқувчи-ёшларни бўш вақтларини 
мақсадли ташкил этиш, уларни миллий мусиқий руҳда тарбиялаш, мусиқий қобилиятини 
янада ривожлантириш бўлса, иккинчидан, ёш авлодни маънавий-ахлоқий тарбиялашда 
халқнинг бой миллий, тарихий анъаналарига, урф-одат ҳамда умумбашарий қадриятларга 
асосланган самарали ташкилий, педагогик шакл ва воситаларни ишлаб чиқиб амалга жорий 
этишдир.
Ушбу мақсадни тўла тўкис амалга оширилишини таъминлашда қуйидаги асосий 
вазифаларни амалга ошириш лозим бўлади. Б