Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

BOSHLANG’ICH SINF O’QUVCHILARIDA LEKSIKAGA OID (OMONIMIYA) 
KOMPITENSIYALARINI SHAKLLANTIRISH TEXNOLOGIYASI 

---

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
357 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
G’anibayeva B.Sh. – magistrant, TDPU, O’zbekiston. 
 
Annotatsiya: 
Ushbu maqolada boshlang’ich sinf o’quvchilariga leksikaga oid (omonimiya) 
bilimlarni berishdan asosiy maqsad va uni amaliyotda qo’llash tizimining ona tili rivojida samarali 
jihati nimada ekanligi yoritilgan. 
Tayanch so’zlar:
lingvistika, edinitsa, so’z, omonimlar ( shakldosh so’zlar), sinonimlar ( 
ma’nodosh so’zlar), antonimlar ( zid ma’noli so’zlar), paronimlar ( talaffuzdosh so’zlar), omograf, 
omofon. 
Аннотация: 
Цель преподавть лексика в начальних классах (омонимия) в практике, 
чтобы употреблять развития родного языка в будущем. 
Ключевые слова:
лингвистика, единица, слово, омонимы, синонимы, антонимы, 
паронимы,омограф, омофоны. 
Annatation: 
This article is about teaching homonym in primary education in order to 
improve thinking skill as well as speaking skill in mother tongue that assistances widen children’s 
standpoint with the help of rich vocabulary. 
Keywords:
linguistics, singular, word, homonym, synonym, antonym, paronym, hоmograph, 
homophone. 
O`zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligiga erishgandan keyin iqtisodiy hamda ijtimoiy 
rivojlanishning o`ziga xos yo`liga ega bo`ldi. Mustaqillik omili ta`lim sohasini ham tubdan 
yangilash zaruratini vujudga keltirdi. Natijada 1999 yilda umumiy o`rta ta`limning davlat 
standartlari tasdiqlandi. 
Davlat ta`lim statdarti amaliyotga joriy qilinib, bir qator tajribalar to`plandi. 2005 yilda 
to`plangan tajribalar asosida Davlat ta`lim statdarti takomillashtirildi. 
Boshlang`ich ta`lim bosqichida o`quvchilarning ona tili ta`lim sohasi bo`yicha tayyorgarlik 
darajasiga qo`yiladigan minimal talablar quyidagi uch parametrli standart o`lchovi orqali aks 
ettirildi. O`qish texnikasi, o`zgalar fikri va matn mazmunini anglash hamda fikrini yozma shaklda 
bayon etish malakasi.
Bizning mamlakatimizda bilim olish tizimli va sistemaga solingan holda amalga oshiriladi. 
O’quvchilarning fundamental bilim olishida boshlang’ich ta’lim bosqichining o’rni juda 
ahamiyatliy va unda ona tilini o’qitish asosiy o’rinni egallaydi. 
Boshlang‘ich sinflar ona tili ta'limi o‘quvchilarda nutq faoliyatining asosiy turlarini o‘stirish 
bilan bir qatorda, quyidagi muhim masalalarni hal etishni ko‘zda tutadi: 
Boshlang‘ich sinflarda ona tilidan beriladigan bilimlar mazmunini o‘zbek tilining tovush 
tuzilishi va yozma nutqda tovushlarni ifodalash usullari haqidagi, so‘zlarning o‘zgarishi va gapda 
so‘zlarning bog‘lanishi haqidagi, so‘zlarning morfemik tarkibi va so‘z yasalishi, so‘zlarning leksik - 
semantik guruhi haqidagi, o‘zbek tilining to‘g‘ri yozuv qoidalari va tinish belgilarining ishlatilishi 
haqidagi bilimlar tashkil etadi. Berilgan bu bilimlar o‘quvchilar nutqini o‘stirishga xizmat qiladi. 
Biz o’quvchilarga ona tili darslarida tilning asosiy vazifalari, uning inson hayotidagi 
ahamiyati haqida tushuntirar ekanmiz, albatta lingvistikaning asosiy edinitsasi (birligi) so’z 
ekanligiga alohida to’xtalib o’tamiz. Biz kundalik hayotimizda, o’z ehtiyojlarimizni qondirish 
maqsadida muloqotning turli shakllaridan (og’zaki, yozma) foydalanamiz. Shu sababli so’zlar 
bizning hayotimizda muhim o’rin egallaydi. So’z bu- o’z tovush qobig’iga ega bo’lgan, narsa- 
hodisalar, jarayonlar, shaxslar, belgi va miqdorlarni, xususiyatlarni, harakat va holatni, aloqa va 
munosabatlarni nomlash uchun hizmat qiladigan, mustaqil lug’aviy ma’noga ega bo’lgan, 
shuningdek, turli grammatik ma’no va vazifalarda qo’llanadigan eng muhim til birligidir.
Tildagi ayrim so’zlar shakliy jihatdan, ayrimlari ma’no jihatidan, bir xillari esa talaffuzi 
jihatidan o’xshash bo’ladi. Ayrim so’zlarning ma’nolari esa bir- biriga qarama- qarshi bo’ladi. Ana 
shu xususiyatlarga ko’ra so’zlar quyidagi guruhlarga bo’linadi; 

---