Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

 ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
 
343 
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
синфдан ташқари тўгараклар ишини янада жонлантиришни тақозо этади. Маълумки, умумий 
ўрта таълим муассасаларида умумтаълим ҳамда ҳаваскорлик тўгараклари, спорт тўгараклари 
Ўзбекистон Республикаси Конституцияси, Қонунлари Ўзбекистон Республикаси Президенти 
Фармонлари, Вазирлар Махкамасининг қарорлари, Халқ таълими вазирлиги қарор ва 
буйруқлари ҳамда халқ таълими муассасаларида тўгараклар фаолиятини ташкил этиш 
тўғрисидаги низом асосида ташкил этилади ва фаолият юритади. Тўгараклар узлуксиз 
таолим тизимини таркибий қисми бўлиб, ўқувчиларнинг бўш вақтларини мазмунли ташкил 
этишга, уларнинг умумтаолим фанларига, касб-ҳунарга, оммавий спорт ва жисмоний тарбия 
соғломлаштириш тадбирларига, бадиий ҳаваскорлик, эстетик талабларни қондиришга 
қаратилгандир.
Шундан келиб чиқиб, умумтаълим мактабларида жисмоний тарбия ва спорт 
тўгаракларини давлат таълими стандартлари асосида ташкил қилиш, уларнинг амалда 
самарали фаолиятини йўлга қўйиш бош вазифалардан ҳисобланади. Бунинг учун эса 
жисмоний тарбия фани ўқитувчиси ёки спорт мураббийи:
- тўгарак иши мазмунини назарий ва амалий жиҳатдан пухта ишлаб чиқиши;
- тўгаракка ўқувчиларни, аввало, уларнинг ёши, жинси, хоҳиш-истак, қизиқиш ва 
иштиёқлари асосида жалб қилиши;
- тўгарак ишида мактаб ота-оналар кенгаши, педагогик жамоа, шу билан бирга, 
маҳалла билан узвий алоқада иш юритиши лозим ҳисобланади.
Жисмоний тарбия ва спорт тўгаракларидаги жисмоний ҳаракатлар ўқувчиларни 
соғломлаштириш мақсадларини кўзда тутади. Барча спорт турлари бўйича асосий 
ҳаракатлар, машқлар жисмоний тарбия воситаларидан бири бўлиб, бу ўқув тренировка 
жараёнида шуғулланувчиларнинг ҳар томонлама ривожланиш вазифасини ҳал этади. Ҳар 
бир тўгарак раҳбари шуни ёдда тутиши керакки, жисмоний тарбия ва спорт бўйича тўгарак 
дастури қуйидаги аниқ мақсадларга эришиш учун йўналтирилган: 
- мактаб ўқувчиларида юқори ахлоқ-одоб ва ирода хусусиятини тарбиялаш;
- ўқувчиларда спортга бўлган қизиқишини уйғотиш; 
- ҳаётий зарур ҳаракат малака ва билимларини шакллантириш, уларни турлича 
шароитда тадбиқ қилиш; 
- ўқувчиларда асосий ҳаракат қобилиятини баҳолаш макон ва вақтига ҳаракат 
параметрларини ривожлантириш жисмоний машқлар билан мустақил шуғулланишни 
шакллантириш, уддабуронликни ташкил қилиш, шахсий жисмоний такомиллаштириш 
эҳтиёжини тарбиялаш.
Бу бежиз эмас, албатта. Чунки ҳар бир ўқувчи мактабда жисмоний тарбия дарслари ва 
тўгаракларини қизиқиш билан кутиб олади. Негаки, жсимоний ҳаракат ҳамда спорт 
ўйинлари аксарият ўқувчиларни қизиқтирган жараёнлардан ҳисобланади. Шундан келиб 
чиқиб, фан ўқитувчиси улар учун муносиб бўлган машғулотлар мазмунини тақдим қила 
олиши керак.
Жисмоний тарбия фанининг ўзига хос хусусияти нафақат тарбиянинг умумий 
вазифасини, методикасини ҳал этишда ўзини изини қолдириш, балки жисмоний тарбия учун 
кўпроқ ўзига хос, айрим бир қатор тарбиявий вазифаларни олдинга суради:

Жисмоний машқлар билан мунтазам равишда шуғулланиш одатини тарбиялаш; 

Мураккаб машқларни бажаришда жисмоний оғирликни енгиб ўтишни билиш, юқори 
ривожланган иродавий сифатларни тарбиялаш; 

Кийим-бош, ўзининг танасини парвариш қилиш, дам олиш ва меҳнат режимига риоя 
қилишга одатланиш ҳамда гигиеник малакаларини шакллантириш;

Ҳаракатлантирувчи ҳаракатни эгаллашда манфаатларнинг умумийлиги асосида 
қуриладиган, ўқувчилар ўртасидаги тўғри ўзаро муносабатини тарбиялаш.

---