Thesis · April 2020 doi: 10. 13140/RG

МАКТАБ МАТЕМАТИКА ЎҚИТУВЧИЛАРИНИНГ КАСБИЙ 
ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ 
 
Артикбаева З.А. – п.ф.н., доцент, ТДПУ, Ўзбекистон. 
Ўзбекистон Республикаси тараққиёти бевосита фанларни, айниқса, табиий ва аниқ 
фанларнинг ривожланиши шу билан биргаликда математика фани ривожланиши билан 
чамбарчас боғлик. Республикамизда “Кадрлар тайёрлаш Миллий дастури”, “Таълим 
тўғрисидаги қонун”ни, ҳукумат қарорларини амалга ошириш, бу системали бажарилиб 
бориши ҳам бевосита ўқитувчиларимизнинг касбий тайёргарлигининг юқори кўтарилишини 
таъминлаш билан биргаликда ўқув муассасаларининг моддий-техника жиҳози заҳирасининг 
бойиб бориши, ўқитувчиларнинг касбий тайёргарлигини янада ҳам чуқурроқ, самаралироқ 
бўлиши учун педагогик-психологик таъминотни системали амалга ошира бориши, 
ўқитувчилик касбининг ўрганилмаган қирраларини педагог ва психологларимиз томонидан 
ўрганилиб тадқиқ қилиб борилиши бу муаммони ҳал қилиш учун имконият яратибгина 
қолмасдан шу йўналишдаги методологик имкониятларни ишга солиш, бойитиш ва 
ўқитувчиларни тайёрлашда ва қайта тайёрлашда муҳим манба ва кўрсатма бўлиб хизмат 
қилмоқда. 
Математика ўқитувчисининг асосий сифатларидан бири - бу қатъиятлилик ва 
тиришқоқлик бўлиб, бу сифат бир томондан касбий малаканинг шаклланишига ёрдам берса, 
иккинчи томондан кўпроқ билимга эга бўлишга ва эгалланган билимларни ўқувчиларга 
ўргатишга хизмат қилади. Бу эса ўқувчилар билим заҳирасининг кенгайишига ва уни 
амалиётга татбиқ қилиш имкониятининг яна ҳам кенгайиб боришига ёрдам қилади.
Математика ўқитувчисининг психологик-педагогик тайёргарлиги юқори бўлиши 
керак бўлади, чунки: 
-
математик тушунчалар, фактлар орасидаги боғланиш узвийликни кўра билишда, 
шу узвийликдан тегишли математик хулосаларни келтириб чиқаришда; 
-
математик масала, мисолларни ечишда керак бўладиган математик қонун-қоида, 
шартлар ва принципларни танлай билишда; 
-
математик назарияларнинг бирини иккинчиси билан таққослай билишда ва 
уларнинг бир-биридан тафовути, фарқи, бир-биридан келиб чиқиши, бир-бирини тўлдириши, 
устма-уст тушиши каби сифатларни аниқлашда; 
-
математик билимни бошқа фан билимлари билан интеграциялаш ёки татбиқ 
қилишда ундан фойдаланишда муҳим аҳамиятга эга эканлигини билган ҳолда ўзини шундай 
жараёнга тайёрлаш учун психологик категориядан унумли фойдаланиши лозим бўлади. 
Бунинг учун албатта математик тафаккурни ривожлантирган бўлиши лозим бўлади, бунда 
тафаккур операцияларидан унумли фойдаланиши муҳим аҳамиятга эгадир. 
Бунда асосий математик билимни берувчи ўқув предметлари билан бевосита ўрта 
умумтаълим мактаблари, академик лицейлар, коллежлари учун муҳим бўлган билимлар 
тизими асосан “элементар математика”, “математик таҳлил”, “алгебра ва сонлар назарияси”, 

---