|
Keyword:
мuseum pedagogy, historical classes, мuseum communication, exposition, мuseum
audience, information support, мuseum topics.
Tarixiy xotira – har bir xalq, millat oʼzining zamon va makondagi oʼrnini, nasl-nasabini,
oʼzligini anglashi, oʼzining haqiqiy tarixini, maʼnaviyat va madaniyati jihatdan tutgan oʼrnini, uning
rivojiga qoʼshgan hissasini, oʼzining milliy iftixorini, gʼururini mustaqil va xolisona anglab
olishidir. Ulugʼ alloma va mutufakkirlar ijodi va faoliyatlarini yoritish, ularni yanada taʼsirchan,
esda qolarli darajada aks ettirib berishni muzeylar oʼz oldiga vazifa qilib qoʼyadi. Muzeylar
faoliyatida ana shu boy maʼnaviy va moddiy boyliklar, madaniy yodgorliklar namoyishi va ilmiy
tahlili asosiy oʼrinni egallaydi. Muzeyda namoyish qilinayotgan har bir eksponat, xoh u
qimmatbaho metal yoki toshlardan ishlangan boʼlsin, xoh Аmaliy sanʼatning yorqin namunasi
boʼlsin, yoki maʼnaviy merosning betakror yorqin qirralari boʼlsin, u shu xalqning oʼtmish hayoti,
tafakkuri, isteʼdodi, iqtidoridan darak beradi.
Muzeylar tarixiy xotirani jonlashtirish omili boʼlib xizmat qilar ekan, unda namoyish
etilayotgan materiallar ashyoviy dalil sifatida oʼz davriga xos xususiyatlarni aks ettirganligi bilan,
oʼsha davr madaniyati, sanʼatidan beradigan xabari bilan juda qimmatlidir. Ular xalqning yuksak
rivojlangan madaniyati, adabiyoti, sanʼati hamda maʼnaviy dunyoqarashiga asoslangan xususiyatlari
bilan tomoshabin eʼtiborini qozonadi. Unda bevosita shu buyumlarda aks etgan joziba, sehr,
geometrik aniqlik, kimyoviy barkamollik, qurilish-arxitektura inshootlarining oʼta aniq va pishiq
loyihalariga nisbatan inson aqlini lol qoldiradigan bir taʼsirini uygʼotadiki, bu uning beixtiyor
faxrlanish, qoyil qolish va undan oʼrnak olib yangi sanʼat asarlarini yaratish sari ilhom uygʼotadi.
Muzeylarning ommaviy-gʼoyaviy, taʼlimiy ishi kommunikatsiyasining muhim elementini
tashkil qilgan holda, kamolotga yetgan, ijtimoiy faol shaxsni shakllantirishga, uni gʼoyaviy,
ahloqiy, estetik tarbiyalashga, bilimdonligini, axborotliligini chuqurlashtirishga yoʼnaltirilgan.
Muzeyda yosh tashrifchilar koʼproq erkinlik va mustaqillikni xush koʼradi. Ularga qoʼl bilan
ushlab koʼrish va eksponat bilan muloqotga aynan eksponat nusxalari, maketlari yoki mulyajlari
oʼquvchilar uchun hech narsaga tenglashmaydigan oʼquv materiali hisoblanadi. Shuning uchun xam
koʼplab muzeylar oʼz zallarida bolalar uchun eksponatlarning nusxalarini yasab, ularga
predmetlarni vazni, razmeri, shakli, ishlatish usulini sinab koʼrishga imkon yaratadi. Yoki boʼlmasa
tarixiy shaxslarning kiyimini kiyib koʼrish, yoki zodagon ayolning taqinchoklarini taqib koʼrish,
kulolchilik charxida V asrdagi koʼzalarini yasab koʼrish oʼquvchida katta taassurot uygʼotadi.
Hozirgi kunda koʼplab xorijiy muzeylar teatrlashtirilgan sahnalardan foydalanmoqdalar. Bu
ayniqsa tarix va texnika muzeylarida samarali natija beradi. Bu namoyishlar bir guruh muzey
xodimlarining maʼlum bir davrni oʼzida aks ettiruvchi qahramonlar obraziga kirishi yoki boʼlmasa
ekskursovodlarning mavzu boʼyicha libos kiyishi bilan namoyon boʼladi. Bu sahnalar bolalarni
oʼziga jalb qilish bilan birga, aynan shu mavzuga katta qiziqish uygʼotadi. Tarixga ixtisoslashgan
muzeylarni turli loyihalar bilan ishlash imkoni juda keng. Umuman olganda hozirgi zamonaviy
muzeylar bolalar bilan ishlashning turli usullarini ishlab chiqmoqdalar. Ularning soni va masshtabi
juda keng boʼlib, xar bir muzey oʼzining xususiyati va faoliyatining mazmun mohiyatidan kelib
chiqqan holda ish tutishi lozim. Barcha yangi yoʼnalishdagi loyihalar va usullar bolalarni muzeyga
nisbatan boʼlgan qiziqishini orttiradi va dunyoqarashini shakllantirishda muhim ahamiyat kasb
etadi. Muzey predmeti tomoshabinlarda qiziqish emotsiyasini, zavqlanish, u haqida yanada koʼproq
maʼlumot olishga hohishni orttiradi. Аgarda eksponat mashgʼulot vaqti foydalanilsa va bolalar uni
ushlab koʼrib, his qilish imkoniga ega boʼlsalar, ularning tushunishlari osonroq boʼladi va
muzeyning tomoshabinlari ortadi. Eksponatlar bolaning emotsional muhiti, intelekti, tafakkuri,
nutqining rivojlanishi uchun turli mashgʼulotlarda qoʼllaniladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
