The ministry of higher and secondary special eduction of the republic of uzbekistan

7.3. Ресурслар бозори
Бозорни географик ҳолати(маҳаллий, ҳудудий, миллий, халқаро), хусусияти ва сотиш ҳажми(чакана, улгуржи савдо), маҳсулотлар ассортименти(балиқ, гўшт, кийим-кечак, пойафзал, уй-жой бозори) ва бошқа бир қатор хусусиятларига кўра кўриб чиқиш мумкин. Энг йирик бозорлардан бири ресурслар бозоридир.
Ресурслар бозори – бу бевоста маҳсулот ишлаб чиқарувчилар бир бири билан ўзаро муносабатда бўладиган жуда катта бозордир. Барча корхоналар бир бирлари билан машиналар, жиҳозлар, хом-ашё, ёқилғи ресурларини етказиб берувчи ва истеъмол қилувчи сифатида органик тарзда боғланиб кетганлар. Ишлаб чиқаришга мўлжалланган маҳсулотлар асосан катта ҳажмларда улгуржи олди-сотди қилинади. Улгуржи савдо ишлаб-чиқарувчи корхоналар билан истеъмолчи корхоналар ўртасида воситачи вазифасини бажаради. Бу ерда ҳар бир харидор ва сотувчи ўзига тўғри келадиган шериги, маҳсулоти ва нархини топади. Ресурслар бозори худди шу тартиб бўйича ҳар доим ривожланган ва ишлаб чиқаришдаги тараққиётга олиб келган.
Ресурслар бозорида танлов рақобат асосида амалга оширилади. Таклиф эгри чизиқлари, одатда кўтарилувчи бўладилар, ёки улар ресурс нархи ва унинг таклиф миқдори ўртасидаги тўғридан-тўғри боғлиқликни акс эттиради, чунки ресурс эгаларининг ўзларининг манфаатлари учун кўпроқ миқдордаги ресурс паст нархларда эмас, балки юқори нархларда етказиб берилади. Баъзи касб ва соҳада ишловчи ишчиларга уй хўжаликлари иложи борича кўпроқ меҳнат ва моддий ресурсларини етказиб берган ҳолда юқори даромад тўлашни рағбатлантиради. Паст даромадлар қарама-қарши йўналишда таъсир қилади, улар ресурс эгаларини аниқ касб ёки соҳага ресурс етказиб бермасликка ундайди ва ресурсларни бошқа мақсадларга йўналтиришга сабаб бўлади. Масалан, кўпгина коллежларнинг талабалари меҳнати юқори даромад берадиган мутахассислик(касб)ни танлашга харакат қилишлари тўғрисида ишончли исботлар бор.
Ресурсларга бўлган талабга келганда шуни айтиш мумкинки, корхоналар қайси ресурснинг нархи ортиб кетса, ўша ресурсни камроқ сотиб олишга ва уларни нисбатан арзонроқ ресурсларга алмаштиришга ҳаракат қиладилар. Конкрет ресурсга талаб унинг нархи паст бўлганда юқори бўлади ва турли хил ресурсларга талаб эгри чизиғи пасаювчи бўлади.
Ресурснинг бозордаги нархи маҳсулотлар нархи каби корхоналар-таклиф агентлари ва истеъмолчилар-талаб агентлари, уй хўжаликлари-таклиф агентлари ва корхоналар-талаб агентлари қарорлари билан аниқланади.