The ministry of higher and secondary special eduction of the republic of uzbekistan

3.2. Атроф муҳит қийматини аниқлаш

Меъёрий ёндашув атроф муҳит қийматини, ушбу қийматнинг фойдаланилаётган ва сақланаётган қисми ўртасидаги мувозанатни яратиш ҳисобига, максималлаштиришга интилади. Ушбу мувозанатни аниқлаш учун, чиқиндилар учун омборхона сифатида атроф муҳитдан фойдаланиш ҳисобига салбий самарани ҳам қўшган ҳолда олинаётган турли хизматлар оқимлари учун маълум миқдорларни қўйиш зарур. Иқтисодий нуқтаи назардан ушбу баҳо шубҳасиз антропоцентрик (марказда–инсон) бўлиб ҳисобланади. Экосферага таъсир инсониятга уларнинг якуний таъсири сифатида баҳоланади.

Қабул қилинаётган қарорлар тўғри бўлиб ҳисобланишини етарлича исботламасдан ушбу мувозанатни бошқариш ҳуқуқини бериш инсонларга ҳос деб эътироф этишимиз мумкин. Мисол учун агар қарорлар қабул қилиш жараёни иқтисодий ёндашув томонидан таклиф этилаётган жамоавий тарзда интилинаётган натижалар билан мос келмаса, қарорлар нотўғри деб ҳисобланади. Иқтисодий ёндашувга мувофиқ, аксарият ҳолларда якка тартибдаги танланган оқилона йўл жамоавий тарзда танланган оқилона йўлдан фарқ қилади. Шундай қилиб, муаммо ушбу қарорларга нисбатан қўлланилувчи миқдорда эмас, балки ушбу қарорларга эришиш жараёнидадир.
Атроф муҳитнинг яхшиланишидан кўрилаётган фойда, одатда бозорга хос бўлмаган миқдор бўлиб ҳисобланиши атроф муҳит қийматини аниқлашдаги асосий қийинчилик бўлиб хисобланади. Тасаввур қилайлик, биз ҳавонинг ифлосланишини камайтириш дастурига эгамиз. Бундай камайтириш бошқа самаралардан ташқари муайян ҳудудда сурункали бронхит билан касалланиш хатарининг камайишига олиб келади. Лекин ушбу самаранинг ижтимоий аҳамиятини қандай аниқлаш мумкин? Агар бевосита бозор муносабатларидан келиб чиқсак, буни амалга ошириш мумкин эмас, чунки атроф муҳит бўйича дастурларни амалга ошириш натижасида юзага келаётган соғлик учун хатарлардаги ўзгаришларни сотиб олиш ва сотиш мумкин бўлган бозор мавжуд эмас. Атроф муҳит иқтисодиётида унинг қийматини аниқлаш учун бир нечта усуллар ишлаб чиқилган.
Атама ва иборалар

Атроф муҳит, табиат ресурслари, қиймат, иқтисодий тизим, ёпиқ тизим, очиқ тизим, материя, энергия, термодинамиканинг биринчи қонуни, термодинамиканинг иккинчи қонуни, энтропия, ижобий иқтисодиёт, меъёрий иқтисодиёт.