Texnologiyasi

ZAHARLI  VA  KUCHLI  TA’SIR ETUVCHI  MODDALAR  BILAN 
POROSHOK TAYYORLASH
Dori  moddalar  kuchli  ta'sir etuvchi  va  zaharli  xususiyatga  ega  bo‘lsa, 
XI  DF  koTsatmasi  bo'yicha  kukunni  umumiy  tarkibidagi  zaharli  va 
kuchli  ta'sir etuvchi  modda  miqdori  0,05g  bilan  1:10 yoki  1:100  nisbatdagi 
aralashmasi  ishlatiladi.  Trituratlarni  ishlatish  bilan  kam  miqdordagi 
moddani  tortishdagi  aniqiik  va  shu  kam  miqdorni  bir  xil  aralashmani 
ta'minlaydi.
TRITURAT  TAYYORLASH
Triturat  -   trituratio  deb,  zaharli  yoki  kuchli  ta'sir  etuvchi  moddalarni 
aniq  tortib  olish  uchun  qulaylik  tug'dirish  maqsadida  biror  indifferenl 
modda qo'shib  tayyorlangan  aralashmaga aytiladi.
XI  DFga  asosan  retscptda  zaharli  yoki  kuchli  ta'sir  etuvchi 
moddalarning  umumiy  miqdori  0,05g  dan  kam  boMganda  trituratdan 
foydalanish tavsiya etiladi.
Triturat  tarkibidagi  indifferent  modda  sifatida  sut  qandi  tavsiya 
etiladi.  Sut  qandining  solishtirma  og‘irligi  ko'pchilik  alkaloidlarning 
solishtirma  ogMrligiga  yaqin  va  u  gigroskopik  emas  Trituratlar  «A» 
ro‘yxatidagi  moddadan  1:100  (1+99)  va  «B»  ro‘yxatidagi  moddadan  1:10 
(1+9)  nisbatda tayyorlanadi.
1 0 6
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Trituratlarni  tayyorlash  zaharli  moddalardan  poroshoklar  tayyorlash 
qoidasiga  to‘la bo'ysunadi.
T ritu ra t  tayyorlash:  Atropin  sulfatdan  10  g  triturat  tayyorlash 
kerak,  dcb  faraz  qilaylik.  Buning  uchun  hovonchaga  9,9  g  sut  qandini 
solib  maydalanadi,  hovoncha  tagida  taxminan  0,1  g  sut  qandini  qoldirib, 
qolgani  qog'ozga  olih  qo'yiladi.  Hovonchadagi  sut  qandi  ustiga  juda 
ehtiyotlik  bilan  0,1  g  atropin  sulfat  qo'shib  yaxshilab  aralashtiriladi 
va  qolgan  sut  qandini  oz-ozdan  hovonchaga  solib,  poroshok  bir  xil 
bo'lguncha yana aralashtiriladi.  Atropin  sulfat «A»  ro'yxatiga kiradi.
Triturat  solingan  idish  ustiga  uning konsentratsiyasi  va qanday modda 
ekanligini  koTsatuvchi  yorliq yopishtirilgan boMishi  kerak.
TRITURA TIO
Ig  Atropini  sulfatis  +  99  g.  Sacchari  lactis  (yoki  Trituratio  atropini 
sulfatis  1:100  cum  saccharo  lactis)  0,0001.  Atropini  sulfatis  —  0,01 
triturationis.
Tayyor  trituratni  og‘zi jips  yopiladigan  shisha  idishga  solib,  yuqorida 
yozilgandck  yorliq  yopishtiriladi.  Uni  zaharli  moddalarni  saqlash  qoida- 
lariga  rioya qilingan  holda  seyfda  saqlanadi.
Trituratlar  dorixona  retsepturasini  hisobga  olingan  holda  tayyorlab 
qo'yiladi  va qavatlanishini  oldini  olish  maqsadida  har  15  kunda  trituratlar 
hovonchaga  solib  aralashtirib  turiladi.  Qavatlanishni  aniqlash  maqsadida 
ularga bo'yovchi  modda  karmin  qo‘shib  qo'yiladi.
Masalan quyidagi  retseptni  tayyorlashni  ko'rib  chiqamiz:
Rp.:  Atropini sulfatis  0,0002 
Sacchari  0,3 
Misce fiat pulvis 
Da tales doses 
N10
Signa.  Bitta poroshokdan  kuniga 2 mahal  ichilsin.
Tayyorlanishi:  hovonchaga  2,8  g  qand  kukuni  solinadi  va  mayda- 
lanadi.  Hovonchada  taxminan  0,2  g  atrofida  qand  kukunidan  qoldirib, 
qolganini  qog'ozga  olib  qo'yiladi.  Uning  ustiga  0,2  g  atropin  sulfat 
trituratidan  (1:100)  qo‘shib  aratashtiriladi,  keyin  oz-ozdan  qolgan  qand 
poroshogi  qo'shib  bir  xil  poroshok  hosil  boMguncha  aralashtiriladi. 
Tayyor poroshok  0,3  g  dan  mumli  qog‘ozga  qadoqlanib,  qog‘oz  xaltacha- 
ga solinib,  kerakli  yorliq yopishtiriladi  va  surg'uchlab,  muhr qo‘yiladi.
107
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Yorliqqa:  «Poroshok»,  «Ehtiyotlik  bilan  ishlatilsin»,  «Zahar»,  «Bola- 
lardan  ehtiyot  qiling»  deb  yoziladi.  Retsept  dorixonada  qoldirilib,  bemor 
qo'liga  «Signatura»  yozib  beriladi.  Zaharli  modda  tagiga  qizil  qalam 
bilan  chiziladi  va bir martalik hamda  sutkalik  miqdori  tekshiriladi.