|
1.2 Kásiplik tálim sistemasin hám pedagogikaliq processin basqariw usillarin analizlew
Tálim metodları arnawlı bir pedagogikalıq processte názerde tutılǵan maqsetlerge erisiw ushın orınlaw kerek bolǵan wazıypalardı ámelge asırıwda qollanılatuǵın hár túrli jumıs penen usılları hám formaların óz ishine aladı. Bul islerdi ámelge asırıwdıń qáliplesken hám ámeliyatda qollanılıp atırǵan hár túrli usılları hám formaları tiykarında kóplegen tálim metodları payda bolǵan jáne bul process penen dawam etpekte. Arnawlı bir tálim-tárbiyalıq maqsetke qaratılǵan qandayda bir háreketti ámelge asırıw jolı, usılı yamasa kórinisinen ibarat bolıp qáliplesken iskerlik sol maqsetke erisiwge xızmet etiwshi ayriqsha tálim metodın payda etedi.
Sabaqlıq - mámleket tálim standartı, oqıw programması, metodikası hám didaktik talapları tiykarında belgilengen, milliy ǵárezsizlik ideyası sińdirilgen, arnawlı bir oqıw pániniń temaları tolıq kórsetilgen, tiyisli pánniń tiykarların jetilisken ózlestiriliwine qaratılǵan xamda turdosh tálim yónapishlarida paydalanıw múmkinshilikleri esapqa alınǵan.
Sabaqlıq dúziw hár bir qánigeden joqarı juwapkershilik, bilimpazlıq, tájiriybe hám bilim talap etedi jáne onı dúziwde tómendegilerge ámel qılıw kerek:
hár bir sabaqlıq joqarı ideologiyalıq hám ilimiylik tiykarında dúziliwi zárúr. Dástúr mazmunına sáykes keliwi kerek;
qolay hám ıqsham bolıwı ;
pikirler anıq hám ayqın, bilimler janlı bolıwı ;
metodikalıq tárepleri kúsheytiriliwi;
ámeliy baǵdarlanıwı;
predmetlar ara óz-ara baylanıslılıq názerde tutılıwı zárúr.
Hár qaysı oqıw páni ushın jaratılatuǵın sabaqlıqta ilimiy bilimler sisteması jáne onıń kólemi programma talaplar hám de sol klass penen oqıwshılarınıń jas qásiyetlerine sáykes keletuǵın bolıwı kerek.
Sabaqlıqta bayan etilgen ilimiy bilimlerdiń teoriyalıq tiykarları hám ideologiyalıq baǵıtı sistemalı hám izbe-iz bolıwı, sabaqlıqta keltirilgen dálillerdiń isenimli bolıwı, olar tuwrı analiz, anıq tariyp etiliwi, tiyisli juwmaqlar shıǵarılıwı hám de sol arqalı oqıwshılarda ilimiy dúńyaǵa kózqaras, eń jaqsı insaniy pazıyletler quram tabıwın atap ótiwi kerek.
Teoriyalıq bilimler islep shıǵarıw ámeliyatı menen baylanısqan bolıwı kerek.
Sabaqlıqta bayan etilip atırǵan materialdıń xarakterine baylanıslı halda tiyisli qaǵıyda hám tariypler beriliwi, dáliller keltiriliwi hám de sabaqlıq jaqsı bezetilgen bolıwı, materiallar súwret, sxema, diagramma hám basqa illyustraciyalar menen bayıtılıwı talap etiledi.
Sabaqlıq oqıwshılar túsiniwi ańsat bolǵan janlı tilde jazılıwı, áyne zamande pikirler anıq hám qısqa bolıwı kerek.
Sabaqlıqta bilimlendiriw mazmunınıń zárúrli komponentleri óz ańlatpasın tapqan bolıwı kerek: tábiyaat, jámiyet, texnika, insaniyat, iskerlik usılları, túsinik hám sóz dizbegiler tuwrısındaǵı teoriyalıq bilimler, teoriya hám nizamlıqlar, metodologiylıq hám qımbatlı pikirler bolıwı kerek.
Sabaqlıq materialları oqıwshılarda ilimiy dúńyaǵa kózqaras, ruwxıylıq, etikalıq -hulqiy túsinik hám ádetlerdi qáliplestiriwge xızmet etedi.
Ol jaǵdayda materiallardıń izbe-iz, sistemalı aytılıwına, biliw metodları menen ajıralmas bolıwına itibardı qaratıw kerek.
Sabaqlıqta oqıwshı dóretiwshilik qábiletin, biliw múmkinshiliklerin asırıw, ǵárezsiz biliwdi qáliplestiriw maydanınan tapsırmalar, kórsetpe, jol-jobalar, usınıslar beriledi.
Sabaqlıqlar tómendegi wazıypalardı atqaradı :
motivatsion wazıypa - bul wazıypa oqıwshılardı bul pánni úyreniwge jóneltiretuǵın, olarda jumısqa ozitiv munasábeti hám qızıǵıwshılıǵın qáliplestiriwshi xoshamet (sebep) larni payda etiwden ibarat ;
informaciya wazıypası oqıwshılarǵa informaciyalardı etkazish, nátiyjeli usıllar járdeminde olardıń bilimleri óajmini keńeytiwge múmkinshilik beredi;
qadaǵalaw -ońlaw (shınıǵıw qılıw ) wazıypası - tálim procesi, onıń nátiyjelerin tekseriw, oqıwshılarda ózin bahalaw hám ońlaw uqıpı hám de zárúr bolǵan kónlikpe, ilmiy tájriybelerdi qáliplestiriw ushın úyreniw shınıǵıwların usınıs etiwdi názerde tutadı.
muwapıqlastırıw wazıypası -material ústinde islew processinde tálimdiń basqa quralları (haritalar, kórgezbeli materiallar, diapozitiv hám basqalar ) ni qosıwdı ańlatadı ;
rawajlantıratuǵın -tárbiyalaytuǵın wazıypası - sabaqlıq mazmunınıń oqıwshılarǵa ruwxıy -etikalıq tásir kórsetiwi, kitaplar menen islew processinde olardan miynetsevarlik, aktiv pikirlew, dóretiwshilik qábilet sıyaqlı sapalardı qáliplestiriwden ibarat ;
oqıtıw wazıypası - sabaqlıq menen islewde ǵárezsiz bilim alıw ushın zárúr bolǵan konpekt jazıw, ulıwmalastırıw, tiykarǵısın ajıratıp kórsetiw, logikalıq eslep qalıw sıyaqlı ilmiy tájriybe hám kónlikpelerdi rawajlandırıwǵa járdem beriwinde kózge taslanadı.
Elektron sabaqlıq - kompyuter texnologiyasına tiykarlanǵan oqıw usılın qóllawǵa, ǵárezsiz tálim alıwǵa hám de pánge tiyisli oqıw materiallar, ilimiy maǵlıwmatlardıń hár tárepleme natiyjelili ózlestiriliwine mólsherlengen bolıp :
- oqıw hám ilimiy materiallar tek verbal (tekst) formada ;
- oqıw materiallar verbal (tekst) hám eki ólshemli grafik formada ;
- multimedia (multimedia - kóp informaciyalı ) qóllanbalar, yaǵnıy maǵlıwmat úsh ólshemli grafik kóriniste, dawıslı, video, animatsiya hám bólekan verbal (tekst) formada ;
taktil (sezim etiletuǵın, bilinetuǵın ) ózgeshelikli, oqıwshın “ekran áleminde” stereo nusqası suwretlengen real olamga kiriwi hám odaǵı ob'ektlerge salıstırǵanda háreketleniw oyda sawlelendiriwin jaratatuǵın formada ańlatpalanadı.
Oqıw qóllanbalarınıń ulıwma qásiyetleri
Oqıw qollanbası - bul málim bir tema yamasa temanı úyreniw strategiyası. Onıń ishinde kontseptsiya kartaları, diagrammalar, salıstırıwiy kesteler yamasa yadlaw texnikası sıyaqlı usıllardan paydalaniladı.
Oqıw qóllanbalarınıń eń paydalı táreplerinen biri sonda, qollanılatuǵın metodlardıń túrli-tumanlıǵı. Basqasha etip aytqanda, hár qanday tálim texnikasına salıstırǵanda muqatıw joq. Bul olardı hár qanday shaxstıń oqıw processlerine maslasıwshı etedi.
Oqıw qóllanbaları júdá jeke strategiya bolıp tabıladı, sol sebepli paydalanıwshı olardı jaratılıwması zárúrli bolıp tabıladı. Ózleriniń oqıw qóllanbaların bilim tarawları boyınsha dúzetuǵın mákemeler bar.
5 basqıshda oqıw qollanbasın qanday jaratıw kerek
Oqıw qollanbasın dúziwdiń anıq formulası joq, biraq onıń natiyjeliligin támiyinlew ushın ámel qılıw kerek bolǵan qádemler bar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
