Texnologiyalari va

Meinfreymlar uchun operatsion tizim 
Meinfreym — bu katta hajmdagi maʼlumotlarni qayta ishlash va katta 
hajmdagi maʼlumotlarni saqlash uchun moʻljallangan. Shuningdek, katta hajmdagi 
xotiraga ega boʻlgan yuqori unumdor kompyuter (superkompyuter)dir. Dastlabki 
meinfreym 
kompyuterlar 
1940-1950-yillarda 
ishlab chiqarilgan boʻlib, 
birinchisi 
ENIAC
kompyuteri 1947-yilda AQSHda ishlab chiqarilgan va u 
operatsion tizimlarga ega emas edi. Keyinchalik 1964-yilda 
IBM
 tomonidan 
yaratilgan boʻlib, u 
IBM System/360
deb nomlangan.
Meinfreymlar bugungi kunda ham mavjud boʻlgan yirik korporativ 
maʼlumotlar markazlarida katta, koʻp qirrali mashinalar koʻrinishidagi butun 
zallarni egallagan. Bunday kompyuterlar shaxsiy kompyuterlardan maʼlumotlarni 
kiritish-chiqarish hajmi bilan farq qiladi. Meinfreymlar kuchli veb-serverlar, yirik 
onlayn-doʻkonlar uchun serverlar va korxonalararo tranzaktsiyalar uchun serverlar 
sifatida ishlatiladi. 
Meinfreymlar uchun operatsion tizimlar birinchi navbatda, bir vaqtning oʻzida 
koʻplab amallarni qayta ishlashga qaratilgan boʻlib, ularning aksariyati juda katta 
hajmdagi kiritish-chiqarish maʼlumotlari (I/O)ni talab qiladi. Meinfreymlar uchun 
operatsion tizimlarning uch turi mavjud: 
Toʻplamni qayta ishlash; 
Vaqtni taqsimlash va koʻp vazifalarni bajarish; 
Toʻla taqsimlash. 
Toʻplamni qayta ishlash 
Toʻplamni qayta ishlovchi operatsion tizim deganda foydalanuvchi ishlari 
kirish qurilmalarida ketma-ket partiyalar sifatida qayta ishlash uchun taqdim 
etiladigan va qayta ishlash jarayonida foydalanuvchi va uning ishi oʻrtasida hech 
qanday oʻzaro taʼsir boʻlmagan tizim tushuniladi. Partiya rejimi kompyuterning 
periferik uskunasiga maksimal yuklanishdan foydalanadi. 
Vaqtni taqsimlash va koʻp vazifalarni bajarish 
Vaqtni taqsimlash bir nechta masofaviy foydalanuvchilarga bir vaqtning 
oʻzida kompyuterda oʻz ishlarini bajarishga imkon beradi, masalan, katta 

---

maʼlumotlar bazasiga soʻrovlar yuborishda qoʻl keladi. Bu funksiyalarning 
barchasi bir-biri bilan chambarchas bogʻliq va koʻpincha universal mashinalarning 
operatsion tizimlari ularni yaxlit holda bajaradi. Umumiy maqsadli mashinalar 
uchun operatsion tizimga OS/360ʼning vorisi OS/390 misol boʻla oladi. Biroq, 
ushbu operatsion tizimlar 
UNIX
 operatsion tizimining 
Linux
 kabi variantlari 
tomonidan bosqichma-bosqich toʻxtatilmoqda. 
Toʻla taqsimlash 
Koʻp 
foydalanuvchili 
tizimlarning 
rivojlanishi 
dasturning 
oʻzida 
oʻzgarishlardan qochib, vakolatlarni ajratish bilan bogʻliq muammolarni hal 
qilishni talab qildi. Protsessor ishlab chiquvchilari ikkita protsessor rejimiga ega 
arxitekturani taklif qilgan operatsion tizimlarda vakolatlar — „haqiqiy“ (bunda 
kompyuterning butun manzil maydoni bajariladigan dastur uchun mavjud) va 
„himoyalangan“ (bunda manzil maydoniga kirish imkoniyati dasturning 
boshlanishida bajarilishi uchun ajratilgan diapazon bilan cheklangan)ni ajratishni 
qoʻllab-quvvatladilar.