Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

FM-8  signallar.    Modulyator  kirishiga  beriladigan  axborot 
bitlari  oqimini  keyin  FM-8,  FM-16  va  h.k.  signallarni  hosil  qilish 
bilan 3 tadan, 4 tadan bitlarli guruhlarga bo‘lish mumkin. 1.39-rasmda 
FM-8 radiosignal uchun signallar turkumi tasvirlangan. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1.39- rasm. FM-8 radiosignal uchun signallar turkumi 
  
Bu  modulyatsiyalash  usuli  uchun  boshlang‘ich  fazalari 
modulyatsiyalanmagan  tashuvchi  tebranish  oniy  fazasidan  45°ga 
karrali  bo‘lgan  burchakka  farqlanadigan  sakkizta  kanallar  simvollariga 
ega  bo‘lish  zarur. Agar  barcha kanallar  simvollarining  amplitudlari bir 
xil  bo‘lsa,  u  holda  signallar  nuqtalari  aylana  bo‘ylab  joylashadi.  Bu 
simvollar kompleks amplitudalarining mavhum va haqiqiy qismlarining 
bo‘lishi  mumkin  qiymatlari  bunda  quyidagi  ko‘plikdan  qiymatlarni 
qabul qiladigan I va Q koeffitsientlarga proporsional bo‘ladi: 
 
                   
.
2
2
,
1
,
0
,
1
,
2
2










                                           (1.9) 
 
Haqiqiy qism
 
Маvhum 
qism
 
 
Mavhum qism
 
Haqiqiy qism
 

---

64 
 
Signallar  turkumlari  va  axborot  bitlari  uchliklari  orasida  moslikni 
o‘rnatish  oson  emas  hisoblanadi.  Bu  jarayon  odatda  signalli  kodlash 
deyiladi.  1.2-jadvalda  bunday  moslikka  misol  keltirilgan  bo‘lib,  u 
bo‘lishi  mumkin,  lekin  eng  yaxshi  hisoblanmaydi,  chunki  eng  yaxshi 
moslikni 
o‘rnatilishi 
uchun 
dastlab 
bunday 
signalni 
demodulyatsiyalanishi  usulini  halaqitlarning  mavjudligiga  aniqlash, 
keyin  esa  bitta  kanal  simvolini  qabul  qilish  yoki  bitta  axborot  bitini 
qabul qilishda xatolik ehtimolligini hisoblash zarur.                              
1.2- jadval  
Signalli kodlada moslikning o‘rnatilishi 
FM-8da 
boshlang‘ich 
fazaning 
qiymati 
Koeffitsientlar qiymatlari 
Uchta axborot 
simvollaridan 
(bitlaridan) 
guruhlar 
I 
Q 
0° 
1 
0 
011 
+ 45° 
2
/
2
 
2
/
2
 
001 
+ 90° 
0 
1 
000 
 + 135° 
2
/
2

 
2
/
2
 
100 
 + 180° 
– 1 
0 
101 
 – 135° 
2
/
2
 
2
/
2

 
111 
– 90° 
0 
– 1 
110 
– 45° 
2
/
2

 
2
/
2

 
010 
 
1.40-  rasmda  FM-8  radiosignalni  shakllantirish  qurilmasining 
funksional  sxemasi  tasvirlangan  bo‘lib,  bu  yerda  asosiy  oldin  ko‘rib 
chiqilgan 
modulyatorlar 
qurilmalariga 
o‘xshash 
qurilmalar 
hisoblanadi.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1.40- rasm.   FM-8 radiosignallarni shakllantirish qurilmasining  
funksional  sxemasi 
 
Ma’lumotlar 
demulti- 
pleksori
 
Impulsni 
kengaytirgich
 
Тranskoder
 
RAO’
 
RAO’
 

---

65 
 
Demultipleksor  T
s
  davomiylikdagi  kirish  axborot  bitlari  oqimini 
uchta  nim  ketma-ketliklarga  taqsimlaydi,  kechiktirish  elementlari  bu 
nim  ketma-ketliklarni  tekislaydi,  kengaytirgichlar  har  bir  simvolning 
davomiyligini  kanal  simvoli  davomiyligini  T
ks
  =  3T
s
  qiymatigacha 
oshiradi.  Signalli  kodlash  bu  holda  FM-8  radiosignal  kompleks 
og‘masining  sinfaz  va  kvadraturali  komponentlari  qiymatlarini 
hisoblashga keltiriladi. Bu operatsiya signallar koderi orqali bajariladi, 
uning tarkibiga L-bitli so‘zlarli ikkita raqamli chiqishlarga ega bo‘lgan 
transkoder kiradi, L-bitli so‘zlar RAO‘da ko‘plikdan talab qilinadigan 
qiymatlarli analog qiymatlarga o‘zgartiriladi.