Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari

10.5. IMSni standartlash 
 
Keyingi  avlod  tarmog‗iga  yo‗nalishda  tarmoqlar  evolyusiyadagi 
IMS  ning  kalitli  roli  tufayli,  IMS  arxitekturasini  standartlash  xalqaro 

---

 
 
 
 
tashkilotlarning  keng  doirasidagi  e‘tiborli    predmet  hisoblanadi.  IMS 
konsepsiyasi 
o‗zining  haqiqiy  ko‗rinishida,  hammadan  avval, 
standartlash  bo‗yicha  uchta  xalqaro  tashkilotlarning–  3GPP,  3GPP2  va 
ETSI ish natijasi hisoblanadi. 
Rivjlanayotgan  GSM  tarmoqlarida  asoslangan  mobil  aloqa 
tarmoqlarning 3-avlodi (UMTS tarmoqlari) uchun texnik spetsifikatsiya 
va  standartlarni  ishlab  chiqish  maqsadida,  ETSI  instituti  tashabbusi 
bo‗yicha, 3GPP sherikchilik 1998 yil oxirida yaratilgan edi.  
3GPP2  sherikchilik  1998  yilda,  shuningdek  EXI  homiyligi  ostida 
yaratilgan,  IMT-2000  loyiha  ramkasida  3G  (CDMA-2000  tarmoqlar) 
tarmoqlar  standartini  ishlab  chiqish  uchun,  ETSI  instituti  va  elektr 
aloqaning  xalqaro  ittifoqi  (EXI)  tashabbusi  bo‗yicha  paydo  bo‗ldi.  U 
3GPP  holidagi  kabi,  amaliy  o‗sha  tashkilotlar  bilan  hosil  qilingan. 
3GPP2  tashkil  qilishda  3G  mobil  tarmoqlar  uchun  standartlarni 
rivojlanishiga  asosiy  kiritma  bo‗lib,  IMS  konsepsiyasini,  Multi  Media 
Domain (MMD) umumiy nom ostida spetsifikatsiyasida bayon qilingan, 
CDMA2000  tarmog‗iga  (IP-transport,  SIP-signalizatsiya)  tarqatish 
hisoblandi. 
Ikkila sherikchilik 3G tarmoq standartlarini, IP-orientatsiya qilingan 
protokollarini  qo‗llashga  orientatsiya  qilib,  IETF  qumitasi  tomonidan 
standartlashtirilgan,  va  keyingi  avlod  tarmog‗i  arxitekturasining  asosiy 
g‗oyalarini ishlatib, ishlab chiqarishmoqda. 
Birinchi  bo‗lib  IMS  konsepsiyasi  3GPP  Release  5  (mart  2002  y.) 
xujjatda taqdim etilgan. Unda asosiy uning maqsadi shakllantirilgan – IP 
protokoli  bazasida  mobil  tarmoqlarda  multimediali  xizmatlarni 
quvvatlash  –  va  IMS  arxitekturasi  bazasida,  3G  mobil  tarmoqlarini  2G 
simsiz tarmoqlar bilan o‗zaro hamkorlik mexanizmini ixtisoslashtirilgan. 
3G tarmoq arxitekturasi IMS konsepsiyasi bilan moslikda, transport, 
chaqiruvlarni  boshqarish  va  ilovalar  darajalari  bo‗yicha  ajratilgan,  bir 
necha 
darajalarga 
(tekisliklarga) 
ega. 
IMS 
tizimchasi 
kirish 
texnologiyasidan  to‗liq  mustaqil  bo‗lishi  kerak  va  hamma  mavjud 
bo‗lgan tarmoqlar – mobilva statsionar, telefon, kompyuter va hokazolar 
bilan o‗zaro hamkorligini ta‘minlashi kerak. 
3GPP  Release  6  (dekabr  2003  y.)  xujjatda  IMS  konsepsiyasini  bir 
qator  qoidalar  aniqlab  olingan,  simsiz  lokal  tarmoqlar  bilan  o‗zaro 
hamkorlik  va  axborotni  himoyalash  (kalitlar,  abonent  sertifikatlarini 
ishlatish) masalalari qo‗shilgan. 
SIP  vositasida  IP-kommunikatsiya  amalga  oshirish  mafkurasi 
aniqlangan.  SHu  bilan  mos  ravishda  SIP  to‗g‗ridan  to‗g‗ri  mobil 

---

 
 
 
 
terminaldan boshlanadi. 
Release 7 spetsifikatsiyasi ikkita asosiy funksiyalarni qo‗shadi, ular 
statsionar tarmoqlarda asosiy hisoblanadi: 

 Network  Attachment,  u  abonentlarni  autentifikatsiya  qilish  
mexanizmini ta‘minlaydi va statsionar tarmoqlarda bu zarur, modamiki, 
ularda foydalanuvchini identifikatsiyalovchi  SIM-kartlar yo‗q;  

 Resource  Admission,  aloqa  seanslarini  ta‘minlash  uchun 
statsionar tarmoqlarda tarmoq resurslarini zahiralashtiruvchi. 
Statsionar 
tarmoqlarda 
IMS 
konsepsiyasini 
kengaytirishga 
yo‗naltirilgan  ishlar,  TISPAN  qo‗mitasi  tomonidan  olib  borilmoqda. 
ETSI  tomonidan  IMS  arxitekturasiga  qiziqish  yangi  ishchi  guruhini 
yaratishga 
olib 
keldi 
(2003y.), 
taniqli 
guruhni 
TIPHON 
(Telecommunication 
sand 
Internet 
Protocol 
Harmonization 
OverNetworks)  va  SPAN  (Servicesand  Protocolsfor  Advanced 
Networks)  Texnik  qo‗mitani  birlashtirgan,  u  statsionar  tarmoqlarni 
standartlashga javob beradi.