Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligimuhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari

Ultratovush va uning qullanilishi 
Ultratovushlar tovush bilan bir fizik tabiatga ega bo‘l
gan, lekin eshitilish chastotasining yuqori pog‘onasida 
ortiq (20000 gs va undan yuqori) egiluvchan muhitnin
g mexanik tebranishlaridir. Egiluvchan muhitlarda - s
uv, metall va boshqalarda ultratovush yaxshi tarqaladi, 
bu muhitlarning temperaturasi ham sezilarli ta’sir 
ko‘rsatadi. Ultratovushning fizik va gigienik xarakteristik
asi tovushga o‘xshash, ya’ni vaqt birligida yuza orqali p
erpendikulyar Yo‘nalishda o‘tadigan to‘lqin harakati
energiyasining tebranish chastotasi va ularning intensi
vligi bo‘yicha ishlab chiqariladi va 1 sekundda 1 sm 
2 ga to‘g‘ri keladigan vaqtlar bilan o‘lchanadi.
Ultratovush havodan to‘qimalarga Yomon o‘tkaziladig
an, lekin suvdan, boshqa suyuqliklardan, qattiq materiall
ardan ancha yaxshi o‘zatiladi.
Hozirgi paytda ultratovush diagnostika va ko‘pchilik
kasalliklarni davolash uchun keng qo‘llanilmoqda. Ishl
ab chiqarishda quyumalarni, eritib ulangan choklarni,
plastmassalarni difektoskopiya qilish va moddalarni
fizik-ximik 
tekshirish zichligini, egiluvchanligini, strukturasini va
boshqalarni aniqlashda yuqori chastotali ultratovushdan 
foydalaniladi. Past chastotali ultratovush suyuqliklarda 

---

qattiq moddalarni yuvish, yog’sizlantirish, emulsiyaga
aylantirish, metallarni kesish, payvanlash, maydalash, mu
rt materiallarni parmalash va shunga o‘xshash ishlar 
qo‘llanadi. Ishlovchilarning salomatligini o‘zgarishida
ultratovushning havo orqali o‘tkazilish ultratovush va
Shovqinning bir vaqtda tasir etish oqibatidir.
Mahsulotlarni ultratovush bilan tozalashda havo muhiti
ko‘pincha zararli moddalar, benzin, atseton va boshqal
arning bug‘lari bilan ifloslanadi. Salomatlikning bo‘lishi
asosan bosh og‘rig‘i, uyqu buzilish serzardalik, charchash
va eshitishini pasayishi kabi belgilar bilan yuzaga 
chiqadi.
Ultratovushli qurilmalar bilan ishlaganda profilaktika
choralari qattiq va suyuq muhit orqali aloqada bo‘ladi
gan ultratovushning oldini olishga va ish zonasi havo 
sidan ultratovush va 
shovqin tarqalishiga qarshi ko‘rashga qaratilgan bo‘ladi.
Ultratovush bilan aloqada bo‘lganda tovushlanishga q
arshi ko‘rashishda detallarni quyish va olish vaqtlarida 
qurilmani ishdan to‘xtatish 
avtoblokirovka detallarni quyish va chiqarib olishda m
axsus moslamalar, ultratovushni uzlashtiradigan dastasi
ni qoplamani qisqichlar, individual himoya vositalari-
rezina, ip qo‘lqoplar qo‘llaniladi.