Texnologiyalari va kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Analog  signal  –  bu  ma’lum  oraliqda  ixtiyoriy  qiymatlarni  qabul 
qila oladigan signal (masalan, kuchlanishning noldan oʻn voltgacha ortib 
borishi).  Tabiatdagi  barcha  signallar  analog  signallardir.  Faqat  analog 
signallar bilan ishlaydigan qurilmalar analog qurilmalar deb yuritiladi. 
“Analog”  nomi  signalning  fizik  oʻlchamlariga  mos  ravishda,  uzluksiz 
ekanligini anglatadi. 
Raqamli axborot – bu faqat ikki qiymatni qabul qiladigan signal 
(masalan, kuchlanish ikki qiymatni qabul qiladi: 0 – 0,5 V (nol daraja) 
yoki    2,5  –  5  V  (bir  daraja).  Faqat  raqamli  axborot  bilan  ishlaydigan 
qurilmalar raqamli qurilmalar deb yuritiladi. 
Analog  va  raqamli  signallarning  xususiyatlaridan  kelib  chiqqan 
holda ularda yutuq va kamchiliklar ham mavjud.  
Uzluksizlik va diskretlilik. Analog signallar har qanday kichik vaqt 
intervalida qiymat qabul qila oladi. Raqamli signal qiymat qabul qilishi 
Axborot 
Signal 

---

9 
uchun  ma’lum  muddat  kerak  boʻladi,  chunki  diskretlab  qiymatni  olish 
uchun ma’lum vaqt kerak. 
 
a)                                                         b) 
1.2-rasm. Signallar: a - analog signal;  b - analog signalning 
raqamli koʻrinishi. 
 
Parazit signallarga chidamlilik. Parazit signallar: shovqin, navodka, 
toʻsiq.  Shovqin  qurilmaning  (mikrofon,  tranzistor,  rezistor  va  b.)  ichki 
xoatik  kuchsiz  signalidir.  Navodka  va  toʻsiqlar  esa  kerakli  signalni 
buzadigan tashqi signallar (masalan, radiouzatgich, transformatorlarning  
elektromagnit  tarqatishi).  Analog  signal    parazit  signallarga  ta’sirchan 
(1.3-rasmning chap qismi - a), ya’ni uning sifati buziladi. Raqamli signal 
parazit signallarga chidamli, chunki shovqin, navodka va toʻsiqlar ta’sir 
etganda  ham  axborot  0  yoki  1  qiymat  uchun  belgilangan  intervalga 
tushaveradi (1.3-rasmning oʻng qismi - b).  
Analog signalni raqamli axborotga aylantirib uzatish, qayta ishlash 
va  saqlash  mumkin.  Masalan,  qoʻshiqni  kompyuterning  qattiq  diskida 
saqlash. Saqlangan qoʻshiq raqamli axborotga aylanada. Endi saqlangan 
qoʻshiqni inson eshitishi uchun yana raqamli axborotni analog signalga 
aylantirish lozim. Chunki inson faqat analog axborotni (signalni) qabul 
qila  oladi.    Birinchi  oʻtkazish,  ya’ni  analog  koʻrinishda  raqamli 
koʻrinishga  oʻtkazish  jarayoni  Analog-Raqamli  Oʻtkazish  (AROʻ)  deb 
yuritiladi.  Bu  jarayonni  yana  raqamlashtirish  ham  deb  ataladi. 
Ikkinchisi  esa  raqamli  axborotdan  analog  signalga  oʻtkazish  Raqamli-