Texnologiyalari o‘qituvchi kitobi 5-sinf toshkent – 2020

27-dars. SCRATCH DASTURLASH MUHITI 
Dars
27

---

95
5-SINF DARSLIGI BO‘YICHA 
O‘QUV-METODIK QO‘LLANMA
1. Uy qurish algoritmi:
• oyna, eshik, romlar qo‘yilsin;
• tom yopilsin;
• fundament quyilsin;
• uy chizmasi ( loyihasi ) chizilsin;
• devor ko‘tarilsin.
2. Uchburchak chizish algoritmi:
• nuqtalar birlashtirilsin;
• B va C nuqtalar qo‘yilsin;
• chizg‘ich va qalam olinsin;
• daftar sahifasi ochilsin; 
• 
qalam yordamida katakchada 1-nuqta (A) 
belgilansin.
Qo‘llaniladigan resurslar
T
arqatma 
vazifalar
Taqdimot
Videodars
Audiodars
Internet-resurs
27-mavzu.pptx
27-mavzu.avi
27-mavzu.mp3 
http:\www.dr.rtm.uz.
Yangi mavzu 
O‘qituvchi:
Sinf doskasida sana, mavzu va yangi atamalar yoziladi. 
Aziz o‘quvchilar, bugungi darsimizda Sizlar uzoq kutgan dasturlash mavzusini boshlaymiz. 
Kirish savollari:
• Dasturlash o‘zi qanday jarayon?
• Hozirgi kompyuterlarda juda ko‘p dasturlar bor, yana yangi dasturlar yaratishning keragi bormi?
• Scratch dasturlash muhiti haqida nimalarni bilasiz? 
O‘quvchilar javobi eshitiladi va tahlil qilinadi. 
Yangi mavzuni o‘qituvchi ekranda taqdimotdagi slaydlar yordamida namoyish qiladi, o‘quvchilar 
esa asosiy tushunchalarni daftarga yozib oladi. 
Daftarga yozib oling!
Scratch
(скреч, skrech) dasturi Massachusets universiteti professori Mitchel Reznik va Alan Key 
boshchiligida yaratilgan bo‘lib, ta’limga yo‘naltirilgan grafik interfeysli dasturlash muhiti sifatida 
o‘rganiladi.
Algoritm
– ijrochi tomonidan bajarilishi kerak bo‘lgan buyruq va ko‘rsatmalarning izchil ketma-
ketligi.
Algoritmning ijrochisi inson kabi dastgoh (stanok), mashina, robot, dronlar bo‘lishi mumkin. 
Dastur
– kompyuter tilida yozilgan buyruq va ko‘rsatmalarning tartibli ketma-ketligi.

---

96
В
А
Mustaqil ish 
90-betdagi savol va topshiriqlarni hamda uy vazifasi topshiriqlarini yozma bajarib kelish.
“Ekspress” usuli. Noto‘g‘ri ketma-ketlikda berilgan ko‘rsatmalar algoritmini to‘g‘ri ketma-ketlikga 
keltirishga oid misollar (kartochkalar) tayyorlanadi va o‘quvchilarga beriladi. Eng birinchi to‘g‘ri 
bajargan o‘quvchilarga «Barakalla!” deb yozilgan stikerlar beriladi.
O‘zingizni sinab ko‘ring
Mushukcha xaritadagi A nuqtadan B nuqtaga eng qisqa 
yo‘l bilan yetishi uchun qanday rangli yo‘lni tanlashi kerak 
bo‘ladi? Mushukcha faqat 4 ta buyruqni tushunadi: 
oldinga 
yurilsin, yuqoriga yurilsin, chapga yurilsin va o‘ngga 
yurilsin
. Mushukchaning manzilga borish ko‘rsatmasini 
yozing.
Uy vazifasi
Kasbiy maqsad (motivatsiya). 
Dasturchi kasbining mohiyatini anglash va uning kasbiy faoliyatini 
tasavvur etish. 
Kognitiv maqsad (rivojlantiruvchi).
O‘quvchilarda algoritmik va konstruktiv fikrlashni rivojlantirish. 
№
O‘tiladigan modullar
Hosil qilinadigan bilim va ko‘nikmalar
1
Sprayt, skript, stage (sahna), kostyum 
(libos) tushunchalari
Sprayt, skript, stage (sahna), costumes (liboslar) 
tushunchalarini tavsiflab bera olish. 
2
Sprayt va kostyumlar turlarini tanlash 
amallariga oid mashqlar 
Dasturni ishga tushirib, spraytlarni tanlash, ular 
kostyumini o‘zgartirish, sahnada joylashtirish 
amallarini bajara olish.
3
1-skriptni hosil qilish va ishga 
tushirish amallari
Dasturni ishga tushirib, bloklarni tanlash va 
skriptlar paneliga sudrab o‘tish, bloklarni taxlash 
va ishga tushirish ko‘nikmalariga ega bo‘lish.