Texnologiyalari o‘qituvchi kitobi 5-sinf toshkent – 2020

7-dars. KOMPYUTERNING QO‘SHIMCHA QURILMALARI 
Qo‘llaniladigan resurslar
T
arqatma 
vazifalar
Taqdimot
Videodars
Audiodars
Internet-resurs
7-mavzu.pptx
7-mavzu.avi
7-mavzu.mp3 
http:\www.dr.rtm.uz.
Dars
7

---

47
5-SINF DARSLIGI BO‘YICHA 
O‘QUV-METODIK QO‘LLANMA
I. Tashkiliy qism
Salomlashish, davomatni aniqlash, uy vazifasini tekshirish
Darsning turi
nazariy
O‘qitishning usul va 
texnologiyalari
suhbat, “Loyiha” usuli
O‘qitishning shakllari
yakka tartibda, qatorlar bilan, sinf bilan ishlash
AKT va interfaol vositalar
o kompyuter
o elektron doska
o smart doska
o proyektor
o televizor
o kolonkalar
Ko‘rgazmali qurollar va 
o‘qitish vositalari
o darslik
o taqdimot
o video
o rasmlar
o plakatlar
o tarqatma kartochka-vazifalar
o amaliy vazifalar 
o laboratoriya vazifalari
o test varaqalari
o so‘rovnoma
II. Motivatsiya
Kelajakda kompyuterning yana qanday yordamchi qurilmalari 
yaratilishi mumkin?
III. Yangi tushunchalar
Printer, skaner, modem, plotter, 3D printerlar, proyektor, virtual 
ko‘zoynak va virtual shlemlar. 
Darsning texnologik xaritasi va ssenariysi
Yangi mavzu 
O‘qituvchi:
Bolalar, o‘tgan darsda Sizlar bilan tanishgan kompyuterni tashkil etuvchi 4 ta qurilma nima uchun 
asosiy deb ataladi? Qo‘shimcha qurilmalar deb qanday qurilmalarga aytiladi? 
O‘quvchilar javobidan so‘ng yangi mavzuga tayyorlangan taqdimot namoyish qilinadi. O‘quvchilar 
mavzuni diqqat bilan tinglaydi, taqdimot tugagach, oq‘ituvchi yordamchi qurilmalar aks etib turgan 
rasmlarni birma-bir ko‘rsatadi. O‘quvchilar esa ularning nomi va vazifalarini tavfsiflab beradi. To‘g‘ri 
javob bergan o‘quvchilarga stikerlar beriladi.
Daftarga yozib oling!
Hozirgi kunda birorta ish yurituvchi yoki biror korxona ish faoliyatini printer, skaner, faks, modem, 
veb-kamera, kolonka, quloqchin kabi vositalarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Bu qurilma va vositalar 
kompyuterning asosiy qismlari hisoblanmasa-da, insonlarning kundalik hayotida ularga ehtiyoj 
juda katta. Ularni vazifasiga ko‘ra:
• ma’lumotlarni chiqarish qurilmalari;
• ma’lumotlarni kompyuterga uzatish qurilmalari;
• ma’lumotni ham uzatish, ham kiritish qurilmalariga ajratish mumkin.

---

48
Mustaqil ish 
O‘zingizni sinab ko‘ring
O‘quvchilar kompyuterning mavzuda ko‘rsatilgan yordamchi (qo‘shimcha) qurilmalarini o‘rganib 
chiqadi va quyidagi jadvalni to‘ldiradi:
31-betdagi smart texnologiyalar haqida berilgan ma’lumotni o‘qib chiqish va so‘zlab berish.
Ma’lumotni kiritish qurilmalari
Ma’lumotni chiqarish 
qurilmalari
Ma’lumotni ham qabul 
qiliuvchi, ham uzatuvchi 
qurilmalar
1. 31-betdagi savol va topshiriqlar (og‘zaki).
2. Uy vazifasi, 1–3-mashqlar (yozma).
Uy vazifasi
№
O‘tiladigan modullar
Hosil qilinadigan bilim va ko‘nikmalar
1
Klaviaturaning vazifasi, 
tugmachalarning joylashuvi
Klaviatura qurilmasining vazifasi, undagi 
tugmachalarning vazifasiga ko‘ra guruhlarga bo‘linishini 
bilish va unda ishlash ko‘nikmasini hosil qilish.
2
Kompyuterni tugmachalar 
yordamida boshqarish 
usullari
Kursor tushunchasi, kursorni boshqarish 
tugmachalarining joylashishini bilish va yordamchi 
tugmachalar guruhi bilan ishlash ko‘nikmasini hosil 
qilish.
3
Klaviaturani boshqa tillarga 
o‘tkazish
Klaviaturani maxsus ko‘rsatmalar asosida qo‘shimcha 
tillarga bog‘lash, skrinshot amalini bajarish ko‘nikmasini 
hosil qilish.
4
Sichqoncha bilan ishlash 
ko‘nikmalari
Sichqoncha yordamida kursorni matnning ixtiyoriy 
qismiga o‘rnatish, matnni belgilash, abzasni belgilash 
amallarini bajarish. 
Ta’limiy maqsad