Texnologiyalari komiteti tashkent informatsiyaliq texnologiyalari universiteti no

JE 
TE 
2-su’wret. Kompensatsion stabilizatorli stabilizatordin’ a’piwayi 
printsipial sxemasi 
VT1 
R1
R
Н 
VD1 
- 
 + 

---

50 
Bul sxemada VT1 tranzistor tiklewshi element bolip esaplanadi. Ju’klemede 
shig’is kernew artqaninda VT1 tranzistor bazasindag’i potentsial onin’ emmiterine 
salistirg’anda artadi. Tranzistordin’ qarsilig’i artadi, ondag’i kernewdin’ pa’seyiwi 
artadi ha’m shig’istag’i kernew da’slepki ma’nisine qaytadi.
Ku’sheyttiriwshi tranzistorli kompensatsion tranzisorli stabiliztordin’ 
printsipial sxemasi 3-su’wrette keltirilgen. 
VT1 tranzistor bazasi ha’m emmiteri arasindag’i kernew R3,R4 
bo’lgishindegi kernew ha’m VD1 stabilizatordag’i tayanish kernew parqi arqali 
alinadi. Tayanish kernewi bo’liwshi kernewinen u’lken, sonin’ ushin VT2 
tranzistor ashiq boladi. Eger shig’is kernewi turaqli bolsa, VT2 tranzistor kollektor 
toki turaqli boladi ha’m kernew kollektor ju’klemesinen VT1 tranzistorg’a beriledi.
Eger kiris kernewi o’zgerse VT2 tranzistor kollektor ju’klemesindegi kernew 
o’zgeredi, VT1 tranzistor ishki qarsilig’i o’zgeredi, ondag’i kernewdin’ pa’seyiwi 
o’zgeredi.
Ha’zirgi waqitta baylanis apparaturalarinda integral mikrosxemalarda 
jiynalg’an u’zliksiz tiklewshi stbilizatorlar ken’ qollanilmaqta.
К142ЕН1,2 tu’rindegi integral stabilizatorlar 3 ten 30 V qa shekem shig’is 
kernewin ta’miynlewi mu’mkin. Bunda integral mikrosxemag’a qatar diskret 
elementler jalg’anadi. (4-su’wret) 
К142ЕН3 ha’m К142ЕН4 tu’rindegi integral stabilizatorlar shig’is 
kernewinin’ 3…3- V diapazonin aliwdi ta’miynleydi. Bunda ruxsat etilgen 
maksimal tok 1 A ni, maksimal quwatliliq bolsa 1,4 Vt ti(radiatorsiz) payda qiladi. 
K142EH5A ha’m K142EH5B tu’rindegi integral mikrosxemalar bir nominaldag’I 
5 V ha’m 6 V kernewlerdin’ aliniwin ta’miynleydi. Bunda ruxsat etilgen maksimal 
tok 3 A ni, maksimal quwatliliq bolsa 1, 2 Vt ti (radiatorsiz) payda qiladi.
КР142ЕН6 tu’rindegi integral stabilizatorlar 

5... 

25 diapazondag’i eki polyusli 
shig’is kernewin aliw imkanin beredi. Bunda ju’kleme toki 0,2 A di quraydi. 
КР142ЕН8 ha’m КР142ЕН9 tu’rindegi integral stbilizatorlar 1,5 A ju’kleme 
tokinda 9,12,15,20,24,27 V nominallardag’I shig’is kernewlerin aliwdi 
VT1 – tiklewshi element, VT2 kusheyttiriwshi element. 
3-su’wret. Ku’sheyttiriwshi tranzistorli kompensatsion tranzistorli 
stbilizatordin’ printsipial sxemasi.
VT1 
R1
VT2 
VD1 
- 
 + 
R2 
VD2 
R3 
R4 
R
Н 

---

51 
ta’miynleydi. Keyingi waqitlarda shigis kernewi tiklenetug’in КР142ЕН12, 
КР142ЕН14, КР142ЕН18 КР1151ЕН1 ha’m bir nominal shig’is kernewin 
beriwshi КР142ЕН15 seriyalardag’i integral stabilizatorlar jaratildi.
Eger integral mikrosxemalar talap qiling’an ju’kleme tokin ta’miynley 
almasa, olarg’a sirttan tiklewshi transistor jalg’aniwi mu’mkin. Qosimsha 
tranzistorli К142ЕН1 integral mikrosxema bazasinda jiynalg’an stabilizator 
sxemasi 6-su’wrette keltirilgen. 
Qolayliqlari:

kishi gabarit ha’m awirliq; 

joqari isenimlilik; 

xizmet mu’ddetinin’ uzaqlig’i. 
Kemshilikleri: 

kishi FIK; 

qorshag’an ortaliq temperaturasina baylanislig’i. 

artiqsha ju’kleniwler ha’m kernewlerge sergeklik. 
R4 R4 
С2 
U
КИР
U
ЧИ+ 
R4
С1 R4 
6-su’wret. К14ЕН1 integral mikrosxema bazasinda jiynalg’an qosimsha tranzistorli 
stabilizator sxemasi. 
14 
11 
13 
R4 
10 
2 
8 
VT1 
4 
16 
12 

---

52