Texnologiyalari komiteti tashkent informatsiyaliq texnologiyalari universiteti no

б) 
Z
жүк 
b 
U
S
a 
v 
U
L2C
U
L
2
0

L
1
L
2
I
L2
I
C
C
U 
a) b) 
2-suwret. Ferrorezonansli kushleniw stabilizatorinin’ prinstipial sxemasi (a) 
ha’m VAX i (b) 

---

46 
siziq siyimlig’i xarakterine iye boladi (2b-suӱret, 0-v). L2C konturdag’i toklar 
rezonansinda (v tochka) L2C konturdag’i natijeli tok nolge ten’ boladi. Kiriu 
kushleniuinin’ keyingi o’zgeriuinde induktiv xarakterge iye boladi (v-b). 
Sipatlamasinda bul araliqta tok keskin o’zgeredi, konturdag’i, yag’niy juklemedegi 
kushleniu bolsa sezilerli o’zgermeydi. Ferrorezonansli stabilizatorlardin’ 
abzalliqlari to’mendegilerden ibarat: 
-
joqari FIK (0,85-0,9) ham joqari quӱat koeffistienti (0,9 sha)

-
kushleniu boyinsha joqari stabilleu koeffistienti

-
quӱatin’ ken’ diapazoni

-
uzaq xizmet muddeti

-
qurilmanin’ a’piuayilig’i ham isenimliligi

-
mexanik ta’sirlerge barqararligi. 
Kemshilikleri bolsa to’mendegilerden ibarat; 
-
reaktiv qarsiliqlarinin’ chastatasina baylanislilig’i ushin kiriu 
kushleniui o’zgergende shig’iu kushleniuinin’ sezilerli o’zgeriui

-
elektromagnit kesentlerdin’ boliui

-
massa ham ko’leminin’ ulkenligi

-
juklemedegi stabillang’an kushleniu formasinin’ buziliui. 
O’zgermes kushleniu parametrik stabilizatorlarinda siziqsiz elementleri 
turinde stabilitronlar, stabistorlar ham maydani tranzistorlar qollaniladi. VD 
stabilitronda jiynalg’an parametrik stabilizatordin’ prinstipial sxemasi 3-suӱrette 
keltirilgen bolip, R
b
ballast rezistordin’ qarsilig’i sonday tan’lanadi, ondag’i 
kushleniuinin’ pa’seyiui (0,5...3) U
juk
ti payda etiui kerek. Kiriu kushleniui 
artqanda U
shig’
kushleniu artadi. Lekin VD stabilitrondag’i onsha ulken bolmag’an 

U
ST
kushleniudin’ o’zgeriui ondag’i toktin’ keskin artiuina alip keledi. Bunda R
b
rezistordag’i kushleniudin’ pa’seyiui artadi, R
juk
juklemedegi kushleniu bolsa 
sezilersiz o’zgeredi. Stabilizator kirisindegi U
KIR
kushleniudin’ o’zgeriui R
b
ballast 
rezistordag’i kushleniudin’ ham stabilitrondag’i kushleniudin’ o’zgeriui jiyindisina 
ten’:

U
KIR


U
Rb

U
ST
(5) 
Ballast rezistorinin’ qarsilig’i stabilizator qarsilig’inan birg’ansha ulken 
(R
b

R
ST
) eknligin itibarg’a alsaq, bul halda kiriu kushleniuinin’ ha’r qanday 
o’zgerisi stabilitronnin’ R
ST
qarsilig’inda ajraladi ham juklemedegi kushleniu 
o’zgerissiz qollanadi. 
U 
R5 
I 
R
Ю
VD1 
- 
 
+ 
3-расм. Стабилитронда йиғилган параметрик стабилизатор схемаси 
(а) ва стабилитроннинг ВАХи (б) 

---

47 
Bul sxemanin’ kemshiliklerine FIKtin’ kishkeneligi (0,3) stabilizatordin’ 
ulken ishki qarsilig’i (5...20 Om) ham shig’iu kushleniuinin’ kishi diapazong’a 
iyeligin kiritiu mumkin. Stabilizatordin’ abzalliqlari bolsa a’piuaiyilig’i, 
isenimliligi, ko’leminin’ ham massasinin’ kishiligi. 
O’zgermes tok parametrik stabilizatorlari tog’i og’an qoyilg’an kushleniuge 
sezilerli baylanisli bolmag’an siziqli emes elementlerde jiynaladi.Bunday element 
turinde maydonli tranzistorlar qollaniladi (4-suӱret). Maydonli tranzistorlarda 
U
ZI

const bolg’anda I
S
sezilerli o’zgermeydi.