Texnologiyalar va pedagogik mahorat

muammoli o'qitish,  o‘qitishning tabaqalashtirilgan va individual texnologiyasi,
 
programmalashtirilgan ofqitish texnologiyasi,  kompyuter axborot texnologiyasi,
 
mualliflik  texnologiyasidir.
4.2.  Muammoli  o ‘qitish  texnologiyasi
Muammoli 
0
‘qitish  bu  takomillashgan  o ‘qitish  texnologiyasidir
H ozirgi  oliy  m ak tab d a g i  s a m a ra d o r  o ‘qitish  texn ologiyasi  -   bu 
muammoli o ‘qitishdir. Uning vazifasi faol bilish jarayoniga undash va tafakkurda 
ilm iy-tadqiqot  uslubini  shakllantirishdir,  M uam m oli  o ‘qitish  ijodiy,  faol 
shaxs tarbiyasi m aqsadlariga m os keladi.
M uam m oli  o ‘qitish  jarayonida  talabaning  m ustaqilligi  o ‘qitishning 
reproduktiv shakllariga nisbatan tobora o ‘sib boradi.
Hozirgi pedagogikaga oid adabiyotlarda m uam m oli o ‘qitishning turli ta ’rif 
va tavsiflari bor.  B izningcha,  nisbatan t o ‘liq va aniq ta ’rif M .I.M axm utova 
to m o n id a n   berilgan  b o ‘lib,  u n d a  m u am m o li  o ‘qitish  m an tiq iy   fikrlar 
tadbirlari  (tahlil,  um um lashtirish)  hisobga  olingan o ‘rgatish va dars berish 
u s u lla rin i  q o ‘llash   q o id a la ri  va  ta la b a la m in g   ta d q iq o t  fa o liy a tla ri 
qonuniyatlarining (m uam m oli vaziyat, bilishga b o ‘lgan qiziqish, talab v.x.k) 
tizim i sifatida izohlanadi.
M uam m oli o ‘qitishning m ohiyatini,  o ‘qituvchi tom onidan talabalam ing 
o ‘quv  ishlarida m uam m oli vaziyatni vujudga keltirish va o ‘quv vazifalarini, 
m uam m olarini va savollarini hal  qilish orqali yangi bilim lam i  o ‘zlashtirish 
b o ‘yicha ularning bilish faoliyatini boshqarish tashkil etadi.  Bu esa bilim lam i 
o ‘zlashtirishning ilm iy-tadqiqot usulini yuzaga keltiradi.
M a’lumki, o ‘qitishning har qanday asosida,  inson faoliyatining m uayyan 
qonuniyatlari,  shaxs  rivoji  va  ular  negizida  shakllangan  pedagogik  fanning 
lam oyillari va qoidalari yotadi.  Insonning bilish  faoliyati jarayoni m antiqiy 
bilish  ziddiyatlarini  hal  qilishdagi  obyektiv  qonuniyatlari  ham d a  didaktik 
tam oyil — m uam m olilikka tayanadi.
0 ‘qitishning hozirgi jarayoni  tahlili, psixolog va pedagoglam ing  fikrlash
70

---

m uam m oli  vaziyat,  kutilm agan  xayrat  va  mahliyo  boMishdan  boshlanadi, 
degan  xulosalari  haqiqatga  yaqin  ekanligini  k o ‘rsatadi.  0 ‘qitish  sharoitida 
insonning  o ‘sha  psixik,  em otsional  va  hissiy  holati  unga  fikrlash  va  aqliy 
izlanish uchun  o ‘ziga xos turtki vazifasini bajaradi.
M uam m oli  vaziyat  m uayyan  pedagogik vositalarda  m aqsadga  muvofiq 
tashkil etiladigan o ‘ziga xos o ‘qitish sharoitida yuzaga keladi.  Shuningdek, 
o ‘rganilgan  m avzular  xususiyatlaridan  kelib  chiqib,  bunday  vaziyatlam i 
yaratishning maxsus usullarini ishlab chiqish zarur.  Shunday qilib, o ‘qitishda 
m u am m oli  vaziyat  shunchaki  «fikr  yoMidagi  kutilm agan  t o ‘siq»  bilan 
bog‘langan aqliy m ashaqqat holati emas.