Texnologiyalar va pedagogik mahorat

V .F .  Shatalov  tizim ining  texnologik  sxem asi
N a /a riv  q ism
A x b o ro tg a k irish
(tu sh u n tirish )
-------- к
----- - V '
s o 'z la sh ib  o lish
uydagi (ZUN) 
mustaqil ish
TV
tax m in iy  
asos (ТА)
- К
-v
I  ta k ro rlash - 
k o n sp ek tn in g   ta y an ch  
sig n al-la rin i  k eng 
ish la b   ch iq ish
2 -ta k ro t lash  o g 'zak i 
so ’ra sh n in g  b a rc h a  
turlari
3 -ta k ro rla sh  o 'zaro  
n azo rat
Amaliyot bloki
N azorat shakllari: tayanch konspekt b o ‘yicha yozm a ish,  mustaqil ishlar, 
baland  ovozda  so ‘rash,  m agnitafonda, juftlikda  o ‘zaro  nazorat,  guruhdagi 
o ‘zaro  nazorat va uy nazorati,  o ‘z - o ‘zini  baholash.
0
‘quvchi  tom onidan  olingan  h ar  bir  baho  bilim lar  uchun 
maxsus 
ochilgan ko‘zguga q o ‘yib boriladi.  U go‘yo o ‘quvchiga xizmat qiladigan ro‘yxat 
vazifasini bajaradi.  Baholar esa ijobiy shifrlangan tavsifnoma  ahamiyatiga ega 
b o ‘ladi.  B unday  tavsifnom ani  e ’lon  qilish  katta  tarbiyaviy  aham iyatga  ega 
b o ‘ladi.  Bu  tavsifnom aning  eng  m uhim   tom oni  shundaki,  unda  o ‘quvchi 
xohlagan  vaqtida  har  qanday  bahoni  nisbatan  yuqori  bahoga  o ‘zgartirishi 
m um kin.  O chiq  im koniyat  tam oyilining  m ohiyati  ham   shunda.  H ar  bir 
baho,  - deb ta ’kidlaydi V.F.  Shatalov,  avvalambor, o ‘quvchida ijobiy e ’tiborni 
q o ‘zg‘atadigan  vosita,  turtki  b o ‘lib  xizm at  qilishi  lozim.  Ikki  baho  salbiy 
hislarga sabab bo‘ladi hamda o ‘qituvchi va fan bilan ziddiyatni keltirib chiqaradi. 
Shatalov bunday  konfliktli  vaziyatlarni  b arta raf qiladi.
Metodik usullar (pedagogik mikrounsurlar) tirkamasiga: uchirma takrorlash, 
releli  (almashma)  nazorat  ishlar,  desant  metodi,  zanjir metodi,  vazifalar ichida 
«cho‘milmoq», kitobdagi xatolami topmoq, varaqchalarda misol-masala yechish,
122

---

tanlov asosida misol-masala yechish, 4 q o ‘ida yechish, tajriba darslari, «miyaga» 
niqtash,  quyidan  yuqoriga qarab yechish,  avtib  berganni  rag‘batlantirish,  ochiq 
fikriardarsi, oltinchi ball, ijodiy konspekt, tezaytish hamda keskinlikni yumshatish 
usullari  ( musiqa, yorug‘lik, tanaffus va b.) va b.