Texnologiya umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

Choy damlash texnologiyasi
Kerakli jihozlar:
 suv qaynatish uchun chovgum, choynak, choyqoshiq, 
choy shamasini to‘sib qoluvchi moslama, piyola.
Tayyorlanish jarayoni
1. Chovgumda suv qaynatib olamiz.
2. Choynak qaynoq suvda chayib olinadi.
3. Choyqoshiqda quruq choy solamiz.
4. Choynakka qaynagan suv quyib, 3–5 da-
qiqaga tindirib qo‘yamiz.
5. Choyni shakar, limon, murabbo bilan iste’mol
qi lish mumkin.

---

118
118
CHOYNI ISTEʼMOL QILISHDA 
8 TA MASLAHATGA 
RIOYA QILING!
Choyni och qoringa 
ichib bo‘lmaydi 
 Choyni uzoq damlab bo‘lmaydi
Ovqatdan oldin 
choy ichmang
Kunlab turib qolgan 
choyni ichmang
Choy bilan dori 
isteʼmol qilmang
Qaynoq choyni 
ichmang 
Haddan tashqari ach -
chiq choy ichmang 
Choyni qayta-qayta damlamang
 Oshqozon 
va o‘t qopiga 
zarardir
 Oshqozon va 
qizilo‘ngachga 
zarar yetkazadi
Choy tarkibidagi 
kofein va tanin 
uyqusizlikni 
chaqiradi
Sababi undagi xushbo‘y hid, rang va 
mazasi buziladi hamda zamburug‘lar 
sonini ko‘paytiradi
Taom bemaza bo‘lib 
qoladi. protein 
moddasining xususiyati 
kamayib ketadi
Choy tarkibidagi 
tanin dorining 
kuchini kesadi
Bir kundan ortiq vaqt 
turib qolgan choyda 
zamburug‘lar 
to‘planadi
 Birinchi damlashda – 50 %, 
ikkinchi damlashda – 30 %, uchinchi 
damlashda – 10 % foydali moddalar 
choy bargida qoladi
D i q q a t!

---

119
119
Ushbu ichimliklar dasturxonga muzdek holatda qo‘yiladi. Ichimlik suvi, 
kvas, mors, sharbatlar qopqoqli grafinlarda yoki turli shakldagi finjonlarda 
tortilishi mumkin. Salqin ichimlik yoniga salfetka hamda idishda 
muz qo‘yishni unutmang.
Diqqat qiling!
 
Gazli ichimliklar tarkibida 
aspartam kukuni, limon kislotasi, benzionat 
natriy hamda uglekisel gazi mavjud. Bu inson 
organizmidagi kerakli mineral moddalarning 
parchalanib, vitaminlarning kamayishiga taʼsir 
ko‘rsatadi.
Xavfli!
Suv. 
Toksinlar tanani 
tark etadi.
Yalpiz choyi. 
Tinchlantiradi, 
bosh og‘rig‘ini 
yengillashtiradi.
Anor sharbati. 
Yurak va qon 
tomirlarining 
ishini 
normallashtiradi.
Kompot. 
Vitamin 
kompleksini o‘z 
ichiga oladi.
Klyukva
sharbati. 
Immunitet tizimini 
mustahkamlaydi, 
shamollashda 
yordam beradi.
Olma
sharbati. 
Jigar 
va buyrak uchun 
yaxshi.

---

120
120
Sutda qaynatilgan qahvani tayyorlash tartibi 
Kerakli masalliqlar:
 6 g yanchilgan qahva, 
25 g shakar, 75 g sut.
1. Sut qaynatiladi, so‘ngra shakar va qora 
qahva qo‘shib, yana qaynagunicha isitiladi.
2. Tayyor bo‘lgan qahva stakan yoki fin-
jonlarda dasturxonga tortiladi.
Qora qahvani tayyorlash tartibi
Kofe 
– tropik kofe daraxtining urug‘i. Undan tayyorlangan ichimlik xushbo‘y 
ta’mi, hidi bilan mashhurdir. Kofe daraxtining vatani Afrika hisoblanadi. 
Aynan afrikaliklar birinchi bo‘lib kofe ichimligini tayyorlagan. Kofe don, kukun 
ko‘rinishida sotiladi. Undan tayyorlangan ichimlik insonning kayfiyatini ko‘tarish 
bilan birga, ishga layoqatlilikni ham oshiradi.
1. Qahva qaynatkichdagi 1 
litr 
suvga bir 
necha qoshiq yanchilgan mayda qah vani so lib, 
qay nagunicha isitiladi, lekin qay na tilmaydi. 
Odatda, bir chashka suvga 2 choyqoshiq kofe 
solinadi.
2. Tayyor qahvani chashkalarga qu yib, 
alohida idishda shakar yoki qand bilan birga 
tortiladi.
Kakao – 
kakao da rax tining urug‘i dan 
olinadi. Janubiy Ame ri kadan Yev ropaga 
1492­yil Kolumb olib kir gan. Kakao ko‘p 
kaloriyali ichimlik hi soblanadi. Charchoq 
va stressdan xalos bo‘lishga yordam be­
radi.